اعلام نرخ دیه ۱۴۰۱ و جزئیات آن

نرخ دیه ۱۴۰۱ را امسال قوه قضائیه با کمی تاخیر و در هفته‌ی دوم فروردین‌ماه اعلام کرد تا معیار صدور احکام و تصمیم‌گیری‌ها در سازمان‌ها و نهادهای مختلف مانند بیمه مرکزی و دادگستری باشد. البته وقتی صحبت از دیه می‌شود، معمولا به دیه‌ی فوت در ماه‌های حرام و غیرحرام فکر می‌کنیم. در صورتی‌که نرخ دیه فقط برای جان انسان‌ها محاسبه نمی‌شود و هر آسیب بدنی می‌تواند به دریافت دیه و غرامت منجر شود.

با اعلام نرخ دیه امسال و جزئیات مربوط به آن، در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ بیمه‌شو هم از دیه و روش‌های تعیین نرخ آن می‌گوییم و هم نرخ دیه سال ۱۴۰۱ را با هم بررسی می‌کنیم.

تعریف دیه و انواع آن

دیه یکی از مجازات‌های قانونی‌ست که فرد مجرم برای جبران آسیب‌های غیر عمدی‌ای که به جان و اعضای بدن شاکی وارد کرده است، پرداخت می‌کند. درواقع دیه، مجازات اصلی برای جرم‌های غیرعمدی است. همچنین در جنایت‌های عمدی که حکم قصاص صادر نشده باشد، مجرم موظف است که به فرد آسیب‌دیده یا ورثه‌ی او دیه پرداخت کند.

در ماده ۴۴۸ قانون مجازات اسلامی، تعریف حقوقی و قانونی دیه را این‌طور می‌خوانیم: «دیه‌ی مقدر، مال معینی است که در شرع مقدس به سبب جنایت غیرعمدی بر نفس، عضو یا منفعت، یا جنایت عمدی در مواردی که به هر جهتی قصاص ندارد، مقرر شده است.»

انواع دیه

• دیه جان: دیه‌ی قتل معادل با دیه‌ی کامل یک انسان مسلمان است. البته در محاسبه‌ی آن باید به تفاوت بین دیه‌ی مرد و زن هم دقت کرد.
• دیه اعضای بدن: اگر آسیب به یکی از اعضای بدن وارد شده باشد، دیه اعضای بدن محاسبه خواهد شد. در قانون مجازات اسلامی این‌طور آمده است که اگر تنها یک عدد از آن عضو در بدن موجود باشد (مثل بینی)، از بین بردن آن دیه‌ی کامل آن عضو را دارد و اگر دو عدد موجود باشد (مانند چشم)، از بین بردن یکی از آنها نصف دیه‌ی کامل آن عضو را خواهد داشت.
• دیه منافع اعضا: اگر آسیب وارد شده منجر به از دست رفتن برخی از حواس فرد شود، باید دیه منافع اعضا پرداخت شود. مثلا ممکن است فرد حس شنوایی خود را از دست بدهد، اما خود گوش آسیب و جراحت ندیده باشد.

نرخ دیه ۱۴۰۱

در شرع اسلام، نرخ دیه‌ی نفس با توجه به ارزش صد نفر شتر در آن زمان تعیین می‌شود. اما با درنظر گرفتن زندگی‌های امروزی و توسعه‌ی شهرها ممکن نیست که درصورت وقوع چنین جرمی، هر فردی به‌تنهایی قیمت این تعداد شتر را محاسبه و پرداخت کند. بنابراین محاسبه‌ی نرخ دیه برعهده‌ی قوه قضائیه است که آن را هر سال با درنظر گرفتن نرخ تورم اعلام می‌کند. به این ترتیب، بعد از اعلام نرخ تورم توسط بانک مرکزی، قوه قضائیه نرخ دیه‌ی سال بعد را تعیین می‌کند. براساس میزان دیه‌ی اعلام‌شده، بیمه مرکزی نیز جدول حق‌بیمه‌ی شخص ثالث را منتشر می‌کند تا شرکت‌های بیمه طبق آن عمل کنند و سقف و کف تعهدات‌شان را بروزرسانی کنند.

اما نرخ دیه ۱۴۰۱ برخلاف روال سال‌های گذشته و با کمی تاخیر در هفته‌ی دوم فروردین‌ماه اعلام شد. بر این مبنا، سخنگوی قوه قضائیه قیمت دیه کامل انسان مسلمان را در سال ۱۴۰۱ با ۲۵درصد افزایش در ماه‌های غیرحرام برابر با ۶۰۰ میلیون تومان و در ماه‌های حرام (محرم، رجب، ذی‌القعده و ذی‌الحجه) معادل ۸۰۰ میلیون تومان اعلام کرد.

با اعلام نرخ دیه، بیمه مرکزی نیز جدول حق بیمه شخص ثالث ۱۴۰۱ را به شرکت‌های بیمه ابلاغ کرد و به این ترتیب، شرکت‌های بیمه موظف شدند که سقف تعهدات پوشش بدنی را ۸۰۰ میلیون تومان (معادل با دیه در ماه‌های حرام) و حداقل تعهدات مالی خود را ۲۰ میلیون تومان در نظر بگیرند.

جدول دیه نفس ۱۴۰۱ و مقایسه‌ی آن با ۱۴۰۰

دیه اعضای بدن در ۱۴۰۱

اگر دیه برای قتل و گرفتن جان دیگری پرداخت شود، به آن دیه‌ نفس گفته می‌شود اما اگر دیه برای آسیب عمدی یا غیرعمدی به اعضای بدن درنظر گرفته شود، به آن دیه اعضا می‌گویند. قوه قضائیه در کنار اعلام نرخ دیه‌ی نفس که بالاتر به آن اشاره کردیم، هر سال جدول دیه اعضای بدن را هم منتشر می‌کند. دیه‌ی اعضای بدن به‌صورت درصد مشخصی از دیه‌ی نفس محاسبه می‌شود. در جدول زیر دیه‌ی تقریبی اعضای بدن را خواهید دید. البته رقم‌های نوشته‌شده تقریبی‌ست و ممکن است با ابلاغیه‌های آینده‌ی قوه قضائیه تغییر کند.

همان‌طور که می‌بینید در این جدول چند اصطلاح فقهی و حقوقی به کار رفته است که در ادامه مفهوم آنها را با هم بررسی می‌کنیم:

• زخم حارصه: یعنی خراشیدگی سطحی پوست بدون آن‌که خون جاری شود.
• زخم هاشمه: به زخمی گفته می‌شود که باعث شکستگی استخوان شود حتی اگر با جراحت همراه نباشد.
• زخم دامیه: زخمی‌ست که کمی در گوشت نفوذ می‌کند و باعث جاری شدن خون می‌شود.

قوانین دیه حارصه

زخم حارصه ممکن است در هر قسمتی از بدن ایجاد شود. اگر این زخم برای عضوی غیر از سر و صورت رخ بدهد و آن عضو، دیه‌ی معین داشته باشد؛ دیه به نسبت یک‌صدم از دیه‌ی آن عضو تعیین می‌شود. مثلا دیه‌ی دست اگر سیصد میلیون تومان باشد، دیه‌ی زخم حارصه روی دست سه میلیون تومان خواهد بود. اما اگر برای آن عضو از بدن دیه‌ی معینی محاسبه نشده باشد، برای آن ارش تعیین می‌شود.

• حارصه سر و صورت: دیه‌ی زخم حارصه روی سر و صورت معادل یک درصد دیه‌ی کامل است.
• حارصه بدن: دیه‌ی این زخم نیم‌درصد دیه‌ی کامل است.
• حارصه دست و پا: دیه‌ی حارصه دست و پا برابر با نیم‌درصد دیه‌ی کامل است.
• حارصه هر بند انگشت (غیر از انگشت شست): معادل یک‌صدم از یک‌سوم از یک‌دهم دیه‌ی کامل انسان خواهد بود.
• حارصه هر بند انگشت شست دست یا پا: برابر با یک‌صدم از یک‌دوم از یک‌دهم دیه‌ی کامل است.
• حارصه گردن: دیه‌ی آن مانند حارصه‌ی حارصه‌ی بدن برابر با نیم‌‌صدم دیه‌ی کامل است.

نرخ دیه و حق بیمه ثالث

یکی از کاربردهای مهم محاسبه و اعلام نرخ دیه توسط قوه قضائیه، مشخص شدن حق بیمه شخص ثالث و سقف تعهدات شرکت‌های بیمه در بیمه‌نامه‌های شخص ثالث است. در جدول زیر، لیست کامل حق‌بیمه‌های شخص ثالث برای انواع وسایل نقلیه را می‌بینید.

حق بیمه پایه سالیانه انواع وسایل نقلیه برای بیمه اجباری خسارات وارد شده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه در سال ۱۴۰۱

برای تعهدات بدنی (دیه) ۸۰۰۰ میلیون ریال و تعهدات مالی ۲۰۰ میلیون ریال و با اعمال تخفیف کرونا

با توجه به دیرتر اعلام شدن حق‌بیمه‌های امسال، بیمه‌گذارهایی که پوشش شخص ثالث‌شان را قبل از سال جاری تهیه کرده‌اند و بیمه‌نامه‌شان همچنان اعتبار دارد، نیازی به دریافت الحاقیه ندارند. اما بیمه‌گذارهایی که در فاصله‌ی بین اول تا هشتم فروردین‌ماه، بیمه‌نامه‌ی شخص ثالث خریداری کرده‌اند، باید با شرکت بیمه‌شان درارتباط باشند تا الحاقیه‌ی افزایش تعهدات بدنی بیمه‌نامه برایشان صادر شود و حق‌بیمه‌ی جدید مشخص شود.

در مطلبی که خواندید با جزئیات نرخ دیه ۱۴۰۱ و تاثیر آن بر حق‌بیمه‌ی بیمه‌نامه‌های شخص ثالث آشنا شدید. برای تهیه‌ی بیمه‌نامه‌ی شخص ثالث با سقف تعهدات جدید، پلتفرم استعلام و خرید آنلاین بیمه‌شو همراه شماست تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن پوشش بیمه‌ای موردنظرتان صادر شود و به دست‌تان برسد.