از آنجاکه صنعت بیمه یکی اولین و مهم‌ترین دستاورهای بشر است و نقش مهمی در رشد و توسعه هر کشوری دارد، ذهن‌ها را به خود مشغول کرده است. همه ما می‌دانیم که صنعت بیمه ضمن‌اینکه که به از بین بردن خطرات و خسارات ناشی آنها کمک می‌کند، منبع مهمی از منابع مالی بلند مدت را برای عموم، بخش‌های دولتی و خصوصی فراهم می‌سازد؛ از این‌رو همیشه یکی از دغدغه‌های انسان بوده و هست؛ پس جذاب است که در مورد تاریخچه این صنعت موثر آگاهی کسب کنیم؛ در همین راستا ما در این مقاله قصد داریم درباره موضوعاتی چون تاریخچه بیمه در ایران و تاریخچه پیدایش بیمه در جهان صحبت کنیم؛ پس اگر می‌خواهید علاوه‌بر تاریخچه بیمه، با روند روبه‌رشد آن در ایران و جهان آشنا شوید، با بیمه‌شو تا انتهای مطلب همراه باشید.
تاریخچه پیدایش بیمه در جهان
به‌واسطه اینکه با ظهور انسان، دزدی نیز شکل گرفت، نیاز انسان به یک نوع حمایت در برابر این کاستی در جامعه کوچک و بزرگ احساس شد؛ از این‌رو صنعت بیمه که خود را در اشکال مختلف امروزی نمایان کرده است، به ماقبل تاریخ بازمی‌گردد. چند صد سال بودن قدمت این صنعت اثبات می‌کند که صنعت بیمه از قدمت بسیار بالایی برخوردار است، اما هیچکس نمی‌داند که اولین بیمه‌نامه در چه تاریخی، چه دولتی و در میان کدام ملتی شکل گرفته است.
اگر بخواهیم در ابتدایی‌ترین حالت، وجود صنعت بیمه را در زمان خاصی اثبات کنیم، باید به فروش کالاهای مردم در روستاهای خود اطراف اشاره کرد؛ بدین‌ترتیب تجارت شکل خاصی به‌خود گرفت؛ به‌طوری که برخی از این داد و ستدها به دو شکل پولی و غیر پولی رواج پیدا کرد. صنعت بیمه در اقتصاد و مبادلات غیرپولی نقش‌آفرینی کرد که این نقش‌آفرینی توافق‌نامه کمک متقابل را در پی داشت. مشخص بود که این امر تحت عنوان یک عامل موثر می‌توانست به‌طور بالقوه نهادهایی مانند تعاونی‌ها، اصناف و دولت‌های ابتدایی را تقویت کند.
ریشه مشخص و تاریخچه پیدایش بیمه در جهان به سده نوزدهم بازمی‌گردد که با نام بیمه باربری دریایی شهرت داشت و در جهت پشتیبانی و حمایت از تجارت دریانوردان و بازرگانان شکل گرفته بود. بازرگانان بابلی، چینی و هندی بهترتیب روش‌های انتقال یا توزیع ریسک را در اقتصاد پولی در هزاره های دوم و سوم قبل از میلاد شکل دادند اما در این میان این دریانوردان چینی بودند که اولین تصویر از صنعت بیمه در ذهن آنان نقش بست که با درنظر گرفتن احتمالاتی چون دزدی، غرق شدن کشتی‌ها و قایق‌ها و همینطور تلفات ناشی از واژگونی آنها، دریافتند که با وجود صنعت بیمه آن زمان، این احتمالات در هنگام تردد، بسیار محدود می‌شود و به‌صورت اندک‌تری اتفاق می‌افتد؛ اما بازرگانان فنیقی و بابلی، به‌جهت اینکه صورت پیشرفته‌تری از صنعت بیمه را یاد گرفته بودند، جایگاه ویژه‌تری نسبت به دریانوردان چینی داشتند؛ بابلی‌ها سیستمی را ایجاد کردند که در پی آن، نوعی از شکل صنعت بیمه توسط تجار قایقرانی مدیترانه‌ای اولیه شکل گرفت؛ در این نوع از صنعت بیمه، درصورتی‌که بازرگانان برای تأمین مالی محموله و کالاهای خود از شخص وام‌دهنده یا تجار خاصی، وام دریافت و بابت آن مبلغی را پرداخت می‌کردند، در ازای آن ضمانتی را بابت سرقت یا غارت، گم شدن، طوفان، واژگونی و یا غرق شدن کشتی‌ها و قایق‌هایشان در دریا از آنان طلب می‌کردند؛ از این‌رو قانونی به اثبات رسید که اگر هر کدام از اتفاقات فوق برای محموله آنان رخ داد، دیگر وظیفه‌ای درقبال عودت وام دریافتی نداشتند اما در مقابل اگر سفر خود را به پایان و محموله‌هایشان بی‌کم‌و‌کاست به مقصد رساندند، باید در بازه زمانی مشخصی علاوه‌بر اصل پول دریافتی تحت عنوان وام، سود آن را نیز به بازرگانان یا تجار وام‌دهنده بازمی‌گرداندند.
جالب است بدانید مفاهیم بیمه نیز در کتاب مقدس هندو مانند قرن سوم پیش از میلاد مسیح مانند دارماستاسترا، آرتهاسترا و مانواسمری نیز آورده شده است.
بررسی‌های متعدد حاکی از آن است که در قرن پانزدهم میلادی با محدود شدن زمینه شغلی بسیاری از تجار و بازرگانان، صدور بیمه شکل گرفت که در نهایت به شکل‌گیری عده‌ای از بیمه‌گران و نهادهای بیمه‌ای اولیه در شهر فلورانس در سال ۱۵۵۲ منجر شد.
واقعیت دیگری که باید درباره تاریخچه پیدایش بیمه در جهان بدانید، پیمانی است که در بین بازرگانان و کشتی‌داران انگلیسی تصویب شد که در پی آن، قرار بر این شد که این افراد در سود و زیان سفرهای دریایی با یکدیگر سهیم باشند. این پیمان در در ابتدای قرن هفدهم میلادی، در کافه‌ای به نام لویدز در لندن بسته شد که پیمان نام‌برده، در عصر امروز یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های فعال بیمه‌ای با نام شرکت بیمه لویدز، مشهور است.
جالب توجه است که بدانید بیمه آتش‌سوزی از زمان اتفاق افتادن آتش‌سوزی بزرگ و فاجعه‌بار لندن در سال ۱۶۶۶ به‌عنوان دومین رشته بیمه‌ای متولد و شناخته شد که البته به‌جرأت می‌توان آن را نخستین رشته بیمه ایالات متحد آمریکا دانست.
با توجه به مطالب فوق شاید شروع فعالیت‌های بیمه‌ای از حدود قرن چهاردهم گام‌های مشخص خود را برداشته است، اما این بدین معنا نیست که بشر قبل از آن درصدد یافتن ابزاری برای مقابله حوادث ناگوار نبوده است.
تاریخچه بیمه در ایران
گرچه بیمه تاریخچه منشأ آن از لحاظ جهانی مورد بررسی قرار گرفته، اما قوانین و مقررات تصویب‌شده در کشور ایران نیز در این میان مورد بحث قرار گرفته است که طی این بررسی‌ها، اگر بخواهیم تاریخچه بیمه در ایران را به‌صورت غیررسمی بیان کنیم، باید این نکته را متذکر شویم که سابقه حدودی بیمه در کشور ما به یک قرن پیش بازمی‌گردد اما بررسی‌های رسمی در این زمینه چیز دیگری را عنوان می‌کند.
بررسی‌های رسمی در این کشور نشان می‌دهند تاریخچه بیمه در ایران به سال ۱۲۸۹ خورشیدی و حکومت احمدشاه قاجار، به‌واسطه دو شرکت بیمه روسی با نام‌های نادژا و کافکاز مرکوری که قصد تأسیس نمایندگی در ایران را داشتند، بازمی‌گردد؛ این امر بانی شکل‌گیری شرکت‌های بیمه‌ای دیگر در این کشور بود که در این میان می‌توان به دو شرکت اینگستراخ و یورکشایر اشاره نمود که نسبت به سایر شرکت‌ها از فعالیت بیشتری برخوردار بودند و تا قبل از پیروزی انقلاب، در ایران به فعالیت خود ادامه دادند.
بررسی رسمی دیگری در حوزه تاریخچه بیمه در ایران نشان می‌دهد که اولین ایده تشکیل شرکت فعال در زمینه صنعت بیمه که توسط ایرانیان متصور شد، به‌واسطه دو فرد با نام‌های دکتر الکساندر آقایان و علی اکبر داور بوده است که البته ایده اصلی آن، به دکتر الکساندر آقایان تعلق می‌گیرد. ۷ نوامبر سال ۱۹۳۵ مصادف با ۱۵ آبان ۱۳۱۴ به‌عنوان یک تاریخ به‌یاد ماندنی در تاریخچه بیمه در ایران در نظر گرفته شده است؛ این مناسبت نشانگر تأسیس شرکت بیمه ایران به‌عنوان اولین شرکت بیمه‌ای و تأسیس بیمه ملی کشور ایران است. این شرکت صدور بیمه‌نامه را در شعب مختلف خود آغاز کرد و تنها در طی دو هفته همزمان با راه اندازی نمایندگی های خود در مشهد ، شیراز ، اصفهان ، همدان ، اهواز و بوشهر عملکر حرفه‌ای از خود نشان داد. شرکت مزبور فعالیت‌های خود را با تمدید کمک‌های مالی، پرداخت کمک هزینه‌های تحصیلی به دوازده دانشجو را آغاز و زمینه‌های مربوط به تجارت را برای برخی از موسسات آموزشی مهیا کرد. براساس دستاوردهای فوری به‌ثمر رسیده این شرکت و اقدامات اتخاذ شده توسط بیمه ایران طی سال‌های اولیه، می‌توان گفت این شرکت تازه تاسیس در آن زمان، عملکرد حرفه‌ای برای ابتدای کار از خود نشان داد و همچنان تا به امروز در حال فعالیت است.