مشاغلی وجود دارد که در آن سلامت جسمی و روانی انسان‌ها به خطر می‌افتد. احتمالا شنیده‌اید که برخی افراد که در این مشاغل مشغول به کار هستند، بعد از ۲۰ تا ۲۵ سال از اشتغال بازنشسته می‌شوند. این‌که این افراد بین ۵ تا ۱۰ سال کمتر از بقیه کار می‌کنند و به همان نسبت، حق‌بیمه کمتری هم پرداخت می‌کنند موضوع جالبی است؛ اما از این مشاغل چه می‌دانید؟
در ادامه این مقاله از بیمه شو، مشاغل سخت و خطرناک و بازنشستگی از آن در سال ۱۴۰۳ را بررسی خواهیم کرد.
مشاغل خطرناک چه شرایطی دارد؟
اگر محیط و نوع کار از نظر عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی مناسب و استاندارد نباشد، سلامت کارکنان به خطر می‌افتد. این خطرات، تنش‌های روحی و جسمی سنگینی به افراد وارد می‌کند. معمولا این تنش‌ها، باعث عوارض شغلی و بیماری‌هایی ناشی از آن می‌شود؛ نظیر از کار افتادگی دائمی و موقتی. آمار حوادث منجر به فوت، در مشاغل سخت بیشتر است. افراد در مشاغل خطرناک و سخت در معرض فرسودگی و آسیب هستند. در همین راستا، در تعیین سن بازنشستگی این کارکنان، تمهیدات متفاوتی در نظر گرفته شده است تا تاثیر مخاطرات شغل بر جسم و روان آن‌ها به مقدار زیادی کاهش یابد.
مشاغل خطرناک و سخت چگونه تعیین می‌شود؟
اغلب تعیین سختی مشاغل، بعد از درخواست شاغلین مورد بررسی قرار می‌گیرد. برای تایید این مسئله، سوابق و شرایط محیط کار مورد بررسی قرار می‌گیرد.
به طور کلی بعد از ارائه درخواست سختی و خطر مشاغل، کمیته‌ای از کارشناسان با برگزاری جلسه، شرایط را بررسی می‌کنند و در آخر، مستندات موجود بر خطر شغل، به وسیله کمیته استانی تایید می‌شود. افراد و ارگان‌هایی که می‌توانند درخواست بررسی مشاغل خطرناک را بدهند، شامل موارد زیر است:
- کارگر
- کارفرما
- وزرات بهداشت
- گروه‌های کارگری و کارفرمایی
- وزارت کار و امور اجتماعی
- صندوق تامین اجتماعی
انواع مشاغل خطرناک و زیان‌آور
مشاغل سخت و خطرناک، طبق نظر شورای عالی کار به دو گروه «الف» و «ب» تقسیم شده است:
گروه الف
اگرچه ماهیت این مشاغل سخت و خطرناک است، اما کارفرما با استفاده از تمهیدات ایمنی و بهداشتی سختی‌هایش را حذف می‌کند.
گروه ب
اگرچه ماهیت مشاغل این گروه سخت است، اما با استفاده از تمهیدات ایمنی و بهداشتی نمی‌توان خطر را برطرف کرد. انجام این تدابیر توسط کارفرما کمی از زیان‌آوری کار کم می‌کند.
کار در معدن
کار در معادن خواه تحت‌الارضی یا سطح‌الارضی، مادامی که کارگران در تونل‌ها و راهروهای سرپوشیده آن به استخراج مشغول شوند، در دسته مشاغل خطرناک که سختی کار دار، قرار می‌گیرد.
استخراج
همکاری و نظارت کارگر در راهروهای سرپوشیده و تونل‌های معدن که در زمینه جدا کردن، منفجر کردن مواد، حمل و نقل مواد حاصل از انفجار و اداره کردن تاسیسات آب و برق در داخل معدن باشد به‌عنوان یکی از مشاغل سخت است.
کار در مخازن سربسته
حفر کردن قنات، چاه و فاضلاب به صورت کلی از مشاغل سخت است.
کار در مجاورت کوره‌های ذوب
کار مستمر در مجاورت کوره ذوب از مشاغل سخت و خطرناک به حساب می‌آید.
کارگران برخی کارگاه‌ها
کارگاه‌هایی مانند دباغی و روده پاک‌کنی در دسته مشاغل سخت قرار می‌گیرند. همچنین کارگرانی که مداوم در گندآب‌روها و مکان‌های جمع‌آوری، حمل و دفن زباله مشغول هستند شامل این موضوع می‌شوند.
کار در ارتفاعات
کسانی که در ارتفاع بیش از ۵ متر از سطح زمین کار کنند، در لیست اداره کار، شامل سختی کار هستند.
کار روی دکل برق
اشخاصی که روی خطوط و پست‌های انتقال برق فشار قوی کار می‌کنند، در شرایطی که فشار ۶۳ کیلو ولت و بالاتر باشد.
مشاغل در ارتباط با آسفالت خیابان
افرادی که مستمر در مشاغلی نظیر پخت آسفالت دستی، قیرپاشی، شن‌پاشی و مالچ‌پاشی مشغول هستند شامل مشاغل خطرناک می‌شوند.
کار با مواد رادیو اکتیو
در تماس مداوم با اشعه بیماری ایجاد خواهد شد، از همین جهت افرادی گه در این گروه قرار دارند در دسته‌ی مشاغل سخت قرار دارند. برای مثال مشاغلی که در تماس مستقیم با رادیواکتیو و پرتوهای یون‌ساز است.
کارکنان محل‌های پرفشار
مشاغلی نظیر غواصی در عمق، به علت وجود فشار بیش از حد، در گروه مشاغل سخت قرار دارد.
مشاغل پر سر و صدا
اگر سر و صدا در محیط کار به حدی زیاد باشد که موجب بیماری‌های شنوایی و حتی ناشنوایی کارگران شود، آن شغل از دسته‌ی زیان‌آور است. البته در شرایطی که مقررات حفاظتی و ایمنی نتواند به حذف این مخاطرات کمک کند.
کارکنان محیط پرارتعاش
اگر ارتعاش محیط، سلامتی کارگر را به خطر اندازد، در دسته مشاغل سخت قرار دارد.
کار در حوزه‌های خاص
موارد زیر نیز در لیست مشاغل خطرناک قرار دارد:
- خبرنگاری
- آتش‌نشانی
- رانندگان حمل‌ونقل بار
- راهداران و رانندگان وزارت راه و شهرسازی در جاده‌ها
شرایط بازنشستگی در مشاغل خطرزا برای مردان
- ۵۰ سال سن و ۳۰ سال پرداخت بیمه
- ۶۰ سال سن و ۲۰ سال پرداخت بیمه
- ۳۵ سال پرداخت بیمه بدون شرط سنی
شرایط بازنشستگی در مشاغل سخت برای زنان
- ۴۵ سال سن و ۳۰ سال پرداخت بیمه
- ۵۵ سال سن و ۲۰ سال پرداخت بیمه
- ۳۵ سال پرداخت بیمه بدون شرایط سنی
- ۴۲ سال سن و ۲۰ سال پرداخت بیمه
شرایط احراز بازنشستگی مشاغل خطرناک
متقاضیان باید ۲۰ یا ۲۵ سال متوالی در مشاغل سخت مشغول به کار باشند.
کلام آخر
آگاهی داشتن از مشاغل خطرناک و زیان‌آور به افراد کمک می‌کند تا از حقوق قانونی خودشان غافل نشوند. این دست مشاغل سخت به دلیل شرایط ویژه‌ای که دارند ممکن است کیفیت زندگی افراد را تحت تاثیر قرار دهند و موجب بیماری، حوادث و یامخاطرات گوناگون برای کارکنان شوند.