فهرست مطالب
بیمه به‌عنوان یک ابزار مهم مالی و حقوقی جهت حفاظت افراد و شرکت‌ها در برابر خطرات و زیان‌های مختلف شناخته شده است. در این میان، اصل غرامت در بیمه یکی از جنبه‌های مهم عقد بیمه است که تعیین می‌کند چگونه و در چه شرایطی باید طرفین به پرداخت غرامت بپردازند.
در ادامه‌ی این مقاله از بیمه شو، به بررسی اصل غرامت در بیمه و نقش آن در حفاظت از بیمه‌گزاران و شرکت‌های بیمه خواهیم پرداخت.
اصل غرامت در بیمه چیست؟
اصل غرامت در بیمه به عنوان یک مفهوم حقوقی شناخته می‌شود که بر اساس آن در حقوق بیمه، هرکسی زیانی وارد کرده باشد باید آن را جبران کند و هرکسی زیان دیده باشد حق دارد از عامل زیان آن را مطالبه کند. طبق این اصل، بیمه وسیله‌ای برای جبران خسارت است و به بیمه‌گزار کمک می‌کند به وضع قبل از حادثه برگردد. برای جبران خسارت اثبات مواردی بر عهده‌ی بیمه‌گزار است از جمله:
- حادثه‌ی رخ‌داده جزو تعهدات بیمه‌گر باشد و این حادثه باعث نابودی موضوع بیمه شده باشد
- یک رابطه‌ی علیت بین حادثه و خسارت وارده وجود داشته باشد
این اصل جزء مهمی از قوانین و مقررات بیمه است و باعث حصول اطمینان می‌شود که در صورت وقوع ریسک‌های پوشش داده‌شده، به جبران خسارت مالی از سوی شرکت بیمه دست می‌یابد.
انواع خسارت
خسارت‌های مادی
منظور خسارت‌هایی است که به اموال مردم وارد می‌شود. مانند خراب شدن خانه، تصادف و خسارت ماشین و…
این خسارت‌ها باعث رسیدن زیان مادی به صاحب آن وسیله می‌شود و با پول قابل جبران است. بعضی در عوض خسارت به ماشین فرد، از مقصر هزینه‌ی تعمیر آن را می‌گیرند.
خسارت‌های جانی و بدنی
منظور خسارت‌هایی است که به بدن و جسم انسان وارد می‌شود. برای مثال اگر در یک تصادف، فردی دست یا پای خود را از دست بدهد، دچار قطع نخاع شود، یا هر نوع آسیب دیگری به او برسد، همه زیان‌های بدنی و جسمی است. یا این‌که فردی در اثر داروی تقلبی دچار بیماری شود. فوت و مرگ فرد هم به‌نوعی خسارت جانی است. برخی با مرگ یک انسان، خانواده و بستگان او به‌خاطر از دست دادن عزیزان، دچار رنج و غم می‌شوند و فرد مقصر باید این زیان را جبران کند.
خسارت‌های معنوی
برخی خسارت‌ها و زیان‌ها از نوع اموال و خسارت به جسم و جان انسان نیست، بلکه به آبرو و حیثیت افراد مربوط می‌شود. اگر فردی به یک انسان بی‌گناه تهمت دزدی بزند، آبروی آن فرد را در بین مردم دچار خدشه و آسیب کرده است که این خسارت‌ها هم باید جبران شود.
نحوه عملکرد اصل غرامت
اصل غرامت در بیمه دو مرحله‌ی اساسی را طی می‌کند:
- در هنگام بروز حادثه یا وقوع ریسک تعیین می‌شود که آیا خسارت بیمه‌گزار مشمول پوشش بیمه است یا خیر
- در صورت تایید و پذیرش مسئولیت توسط شرکت بیمه، مبلغ غرامت تعیین و به بیمه‌گزار پرداخت می‌شود
اهمیت اصل غرامت در حوزه بیمه چیست؟
اصل غرامت در بیمه اهمیت بسیار زیادی دارد. این اصل اعتماد بیمه‌گزاران به صداقت و قابلیت اجرای تعهدات توسط شرکت‌های بیمه را تقویت می‌کند. همچنین، این اصل به شرکت‌های بیمه امکان مدیریت ریسک‌ها و ارائهی خدمات بیمه‌ای مؤثر را می‌دهد.
چالش‌ها و اصلاحات در اصل غرامت
هرچند اصل غرامت اساسی تلقی می‌شود، اما در برخی موارد ممکن است با چالش‌ها و انتقادات مواجه باشد. اصلاحات و به‌روزرسانی‌های قوانین بیمه به منظور بهبود این اصل و افزایش شفافیت و عدالت در تعویض خسارات می‌تواند الزامی به حساب آید.
مراحل دریافت خسارت توسط بیمه‌گزار
- بیمه‌گزار باید به بیمه‌گر ثابت کند که حادثه‌ی رخ‌داده در حیطه‌ی تعهدات شرکت بیمه است تا بیمه‌گر برای جبران آن اقدام کند.
- در مرحله‌ی بعد، لازم است بیمه‌گزار ثابت کند که حادثه‌ی نام‌برده به وی خسارت رسانده است، زیرا تا وقتی خسارتی در میان نباشد، بیمه مسئولیتی در قبال بیمه‌گزار نخواهد داشت.
- بعد از آن بیمه‌گزار باید ثابت کند که این خسارت ناشی از حادثه است و حادثه به‌طور مستقیم در بروز آن نقش داشته است؛ به عبارت دیگر بیمه‌گزار باید رابطه‌ی علت و معلولی را میان حادثه و خسارت تعیین کند. برای مثال در بیمه‌ی آتش‌سوزی، موارد تحت بیمه باید حتما به شکل مستقیم از آتش‌سوزی آسیب دیده باشند تا بیمه خسارت مورد نظر را جبران کند، اما اگر زلزله رخ داده باشد و مواردی که در برابر خطر آتش‌سوزی بیمه شده‌اند، در اثر زلزله آسیب دیده باشند و پس از آن، آتش‌سوزی ناشی از زلزله رخ داده باشد، در این صورت بیمه تعهدی نسبت به این خسارات نخواهد داشت.
- درنهایت لازم است بیمه‌گزار در زمان بروز حادثه، موجودیت موارد بیمه‌شده را اثبات کند. موجودیت این موارد در بیمه‌نامه قید شده است ولی در زمان بروز خسارت هم باید مجددا ارزش موارد بیمه‌شده ثابت شود.
تعیین مبلغ بیمه‌شده در غرامت
توجه داشته باشید که سرمایه‌ی بیمه‌شده باید متناسب با ارزش واقعی آن بیمه شود زیرا اساس تعیین حق بیمه و حدود تعهدات بیمه‌گر را ارزش سرمایه‌ی بیمه‌شده تعیین می‌کند و درنهایت باعث می‌شود که بیمه‌گر میزان جبران خسارت را لحاظ کند.
کلام آخر
اصل غرامت در بیمه به‌عنوان ستونی اصلی در هنگام عقد بیمه‌نامه نقش دارد و تضمین می‌کند که بیمه‌گزاران در مواجهه با خسارات مالی ناشی از حوادث مختلف، به جبران خسارت مالی مناسب دست یابند. این اصل با توازن مناسب بین منافع بیمه‌گزاران و شرکت‌های بیمه، به پایداری و عدالت در بازار بیمه کمک می‌کند.