نرخ دیه در سال ۱۴۰۲ چه رقمی اعلام شده است؟

 

 

 

به روزهای پایانی سال که نزدیک می‌شویم، منتظر شنیدن اخبار و جزئیات تازه‌ای درباره‌ی نرخ دیه در سال جدید، سقف تعهدات بیمه شخص‌ثالث و همچنین اعلام نرخ حق‌بیمه‌ی پایه‌ی شخص ثالث توسط سازمان بیمه مرکزی هستیم. همان‌طور که می‌دانید نرخ دیه در ایران، مبنای صدور احکام و تصمیم‌گیری‌ها در سازمان‌ها و نهادهای مختلفی مانند بیمه مرکزی و دادگستری خواهد بود.

نرخ دیه سال ۱۴۰۲ نیز در آخرین روزهای اسفندماه توسط ریاست قوه‌ی قضائیه به تمام واحدهای قضائی و دادسراهای کشور اعلام شد تا در سال جدید، مبنای محاسبات قضائی و پرداخت دیه و غرامت قرار بگیرد.

در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ بیمه‌شو با ما همراه باشید تا هم از جزئیات نرخ دیه در سال ۱۴۰۲ بخوانید و هم با تاثیر آن بر سقف تعهدات پوشش‌های جانی بیمه شخص ثالث آشنا شوید.

دیه چیست و چه کاربردی دارد؟

دیه یکی از انواع مجازات‌های قانونی است که برای جبران آسیب‌های غیرعمدی‌ای که به جان یا اعضای بدن فرد شاکی وارد شده است، در نظر گرفته شده است. در واقع دیه یا همان خون‌بها از دل قوانین اسلام و متن‌های فقهی بیرون می‌آید و از آن به عنوان پول یا مالی یاد می‌شود که به‌خاطر کشته‌شدن یا نقص‌عضو فرد، از طرف فرد خطاکار به کسی که صدمه دیده است یا به بازماندگان او، پرداخت خواهد شد.

به این ترتیب دیه به‌عنوان مجازات جرائم جانی غیرعمدی در نظر گرفته شده است. البته در مواقعی که امکان قصاص وجود ندارد یا خانواده‌ی شاکی به جای قصاص نفس به دریافت خون‌بها رضایت داده‌ است، باز هم طبق نظر قاضی و با در نظر گرفتن شرایط، مجازات دیه جایگزین خواهد شد.

در ماده ۴۴۸ قانون مجازات اسلامی، تعریف حقوقی و قانونی دیه را این‌طور می‌خوانیم: «دیه‌ی مقدر، مال معینی است که در شرع مقدس به سبب جنایت غیرعمدی بر نفس، عضو یا منفعت، یا جنایت عمدی در مواردی که به هر جهتی قصاص ندارد، مقرر شده است.»

انواع دیه کدام است؟

براساس نوع و شدت آسیبی که به جان فرد وارد شده است، دیه به یکی از صورت‌های زیر محاسبه خواهد شد:

• دیه‌ی جان: همان‌طور که از نامش مشخص است، در صورتی که آسیب واردشده به حدی شدید باشد که فرد جانش را از دست بدهد، دیه‌ی جان محاسبه می‌شود و به بازماندگان پرداخت خواهد شد. البته در محاسبه‌ی آن باید به تفاوت بین دیه‌ی مرد و زن نیز دقت کرد.
• دیه‌ی اعضای بدن: اگر آسیب به یک یا چند عضو بدن وارد شود، دیه‌ی اعضای بدن محاسبه خواهد شد. اگر عضوی از بین برود که تنها یک عدد از در بدن وجود داشته باشد (مانند بینی)؛ دیه‌ی کامل آن عضو محاسبه خواهد شد و اگر دو عدد از آن در بدن وجود داشته باشد (مانند گوش یا چشم)؛ از بین رفتن یکی از آنها، منجر به دریافت نیمی از دیه‌ی کامل آن عضو خواهد شد.
• دیه‌ی منافع اعضا: منظور از دیه‌ی منافع اعضا، مبلغی‌ست که بابت از دست رفتن حواس فرد به او تعلق پیدا می‌کند. به عنوان مثال، اگر فردی حس شنوایی‌اش را از دست بدهد اما خود گوش‌هایش دچار آسیب نشده باشد؛ به او دیه‌ی منافع اعضا تعلق پیدا می‌کند.

نرخ دیه ۱۴۰۲ چقدر اعلام شده است؟

همان‌طور که گفتیم، دیه مفهومی‌ست که از متن قوانین اسلام می‌آید. براساس همین قوانین، مبنای محاسبه‌ی دیه‌ی نفس، ارزش صد نفر شتر در زمان وقوع حادثه است. اما از آن‌جایی که در زندگی‌ شهرنشینی ِامروز، همه‌چیز با معیار پول سنجیده می‌شود؛ قوه‌ی قضائیه وظیفه‌ی محاسبه‌ی نرخ دیه براساس قوانین اسلامی را برعهده می‌گیرد و مبلغ آن را به صورت سالانه اعلام می‌کند.

به این ترتیب، با اعلام نرخ تورم از طرف بانک مرکزی، قوه‌ی قضائیه نیز نرخ دیه را برآورد و اعلام خواهد کرد. بعد از مشخص شدن نرخ دیه، سازمان بیمه مرکزی نیز وارد عمل می‌شود و جدول حق‌بیمه‌ی شخص ثالث را منتشر می‌کند تا شرکت‌های بیمه حداکثر و حداقل تعهدات‌شان در پوشش‌های جانی بیمه شخص ثالث را به‌روزرسانی کنند.

براساس اعلامیه‌ی قوه‌ی قضائیه، نرخ دیه در سال ۱۴۰۲ در ماه‌های حرام برابر با یک میلیارد و دویست میلیون تومان و در ماه‌های عادی سال برابر با نهصد میلیون تومان مشخص شده است. به کمک جدول زیر، نرخ دیه‌ی نفس در سال ۱۴۰۲ و ۱۴۰۱ را می‌توانید با هم مقایسه کنید:

جدول دیه نفس ۱۴۰۲ و مقایسه‌ی آن با سال ۱۴۰۱

ماه	سال ۱۴۰۱	سال ۱۴۰۲	میزان تغییرات
			مبلغ	درصد
ماه عادی	ششصد میلیون تومان	نهصد میلیون تومان	سیصد میلیون تومان	۵۰ درصد
ماه حرام	هشتصد میلیون تومان	یک میلیارد و دویست میلیون تومان	چهارصد میلیون تومان	۵۰ درصد

تقویم ماه‌های حرام در سال ۱۴۰۲
ذی‌القعده	از ۳۱ اردیبهشت تا ۲۹ خرداد
ذی‌الحجه	از ۳۰ خرداد تا ۲۷ تیر
محرم	از ۲۸ تیر تا ۲۷ مرداد
رجب	از ۲۳ دی تا ۲۱ بهمن

همان‌طور که می‌بینید، دیه‌ی نفس در ماه‌های حرام به میزان یک سوم افزایش پیدا می‌کند. همچنین ماه‌های حرام به ترتیب عبارت‌ خواهند بود از ذی‌القعده، ذی‌الحجه، محرم و رجب.

دیه اعضای بدن در سال ۱۴۰۲ چقدر است؟

در کنار اعلام مبلغ دیه‌ی کامل، نرخ دیه‌ی اعضای بدن نیز به صورت سالانه توسط قوه قضائیه اعلام می‌شود. در جدول زیر، مبلغ دیه اعضای بدن در سال ۱۴۰۲ را با هم خواهیم دید:

نوع دیه	مبلغ دیه در سال ۱۴۰۲
دیه شکستگی استخوان دست که مطلوب التیام پیدا کند	۷۲ میلیون تومان
دیه شکستگی نازک‌نی و درشت‌نی استخوان پا هر کدام	۷۲ میلیون تومان
دیه شکستگی بینی	۹۰ میلیون تومان
دیه شکستگی ترقوه	۲۸ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان
دیه شکستگی جمجمه سر در حد هاشمه	۹۰ میلیون تومان
دیه زخم‌شدگی در حد حارصه	۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان
دیه زخم‌شدگی در حد دامیه	۱۸ میلیون تومان
دیه دندان‌های پیشین که کامل ساقط شوند	۴۵ میلیون تومان
دیه دندان‌های پشتی که کامل ساقط شوند	۲۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان
دیه یک دست	۴۵۰ میلیون تومان
دیه یک پا	۴۵۰ میلیون تومان
دیه شکستگی دنده‌های محیط بر قلب	۲۷ میلیون تومان
دیه خردشدگی استخوان مطلوب التیام یافته	۱۶۲ میلیون تومان

 در جدول بالا با چند اصطلاح فقهی و حقوقی مواجه می‌شویم که تعریف و مفهوم‌شان به ترتیب زیر است:

• زخم حارصه: به زخمی گفته می‌شود که در حد خراشیدگی سطحی پوست است؛ بدون آن‌که خون جاری شود.
• زخم هاشمه: زخمی‌ست که باعث شکستگی استخوان می‌شود؛ حتی اگر با جراحت و جاری شدن خون همراه نباشد.
• زخم دامیه: به زخمی گفته می‌شود که در گوشت نفوذ می‌کند و برخلاف زخم حارصه، باعث جاری شدن خون می‌شود.

قوانین مربوط به تعیین نرخ دیه زخم حارصه

همان‌طور که گفتیم، زخم حارصه به زخمی گفته می‌شود که در حد خراشیدگی سطحی و بدون جاری شدن خون است. این زخم ممکن است برای هر قسمتی از بدن ایجاد شود. اگر این زخم در ناحیه‌ای غیر از قسمت سر و صورت رخ بدهد و آن عضو، دیه‌ی معین داشته باشد؛ دیه به نسبت یک‌صدم از دیه‌ی آن عضو تعیین می‌شود.

به عنوان نمونه، دیه‌ی دست در سال ۱۴۰۲ برابر با ۴۵۰ میلیون تومان تعیین شده است. بنابراین دیه‌ی زخم حارصه روی دست برابر با ۴ میلیون و پانصد هزارتومان خواهد بود. اما اگر عضوی که دچار زخم حارصه شده است، فاقد دیه‌ی معین بشد؛ برای آن «ارش» تعیین می‌شود.

• زخم حارصه سر و صورت: دیه‌ی زخم حارصه روی سر و صورت معادل یک درصد دیه‌ی کامل است.
• زخم حارصه بدن: دیه‌ی این زخم نیم‌درصد دیه‌ی کامل است.
• زخم حارصه دست و پا: دیه‌ی حارصه دست و پا برابر با نیم‌درصد دیه‌ی کامل است.
• زخم حارصه هر بند انگشت (غیر از انگشت شست): معادل یک‌صدم از یک‌سوم از یک‌دهم دیه‌ی کامل انسان خواهد بود.
• زخم حارصه هر بند انگشت شست دست یا پا: برابر با یک‌صدم از یک‌دوم از یک‌دهم دیه‌ی کامل است.
• زخم حارصه گردن: دیه‌ی آن مانند حارصه‌ی بدن برابر با نیم‌‌صدم دیه‌ی کامل است.

نرخ دیه و حق بیمه شخص ثالث در سال ۱۴۰۲

یکی از نتایج مشخص شدن نرخ دیه، اعلام نرخ حق‌بیمه‌ی پایه‌ی شخص ثالث توسط سازمان بیمه مرکزی خواهد بود. با مشخص شدن نرخ دیه سال ۱۴۰۲، جدول حق‌بیمه‌ی پایه‌ی سالیانه برای انواع وسایل نقلیه‌ی موتوریِ زمینی نیز اعلام شده است.

پیش از آن‌که سراغ جدول بروید، به این نکته توجه داشته باشید که با وجود افزایش پنجاه درصدی نرخ دیه، مبلغ حق‌بیمه‌ی پایه، متناسب با این درصد افزایش پیدا نکرده است و تنها ۳۰ درصد افزایش نرخ داشته است. همچنین، این افزایش مبلغ برای ماشین‌آلات کشاورزی تنها برابر با ۵ درصد بوده است.

حق بیمه پایه سالیانه انواع وسایل نقلیه برای بیمه اجباری خسارات وارد شده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه در سال ۱۴۰۲

برای تعهدات بدنی (دیه) ۱۲ میلیارد ریال و تعهدات مالی ۳۰۰ میلیون ریال

نرخ بیمه شخص ثالث در سال ۱۴۰۲
وسیله نقلیه	نوع وسیله نقلیه	حق بیمه (ریال)	توضیحات
سواری	کمتر از چهار سیلندر	۳۰.۴۷۲.۰۰۰	مبلغ حق بیمه برای وسایل نقلیه سواری با کاربری آژانس، کرایه و مسافر کش شخصی درون شهری ۱۰ درصد و سواری کرایه و مسافر کش شخصی درون شهری ۲۰ درصد بیشتر از حق بیمه وسایل نقلیه سواری مشابه است.
	پیکان، پراید و سپند	۳۶.۰۸۸.۰۰۰
	سایر چهار سیلندرها	۴۲.۴۱۹.۰۰۰
	بیش از چهار سیلندر	۴۷.۴۷۶.۰۰۰
بارکش با ظرفیت بارگیری	تا یک تن	۳۷.۳۳۶.۰۰۰	در صورتی که وسایل نقلیه بارکش، برای حمل مواد منفجره به کار رود، ۵۰ درصد؛ و چنانچه برای حمل مواد سوختنی مایع و گازی شکل استفاده شود، ۲۵ درصد به حق بیمه مربوط اضافه می‌شود.
	بیش از یک تن تا سه تن	۴۴.۹۵۴.۰۰۰
	بیش از سه تن تا پنج تن	۵۶.۹۰۱.۰۰۰
	بیش از پنج تن تا ده تن	۷۲.۹۰۴.۰۰۰
	بیش از ده تن تا بیست تن	۸۴.۸۳۸.۰۰۰
	بیش از بیست تن	۸۹.۹۰۸.۰۰۰
اتوکار (استیشن، ون، مینی‌بوس و اتوبوس)	هفت نفر با احتساب راننده	۸۷.۳۸۶.۰۰۰	به وسایل نقلیه عمومی شهری حمل مسافر با ظرفیت بیش از ۶ نفر، ۵۰ درصد تخفیف تعلق می‌گیرد.
	نه نفر با احتساب راننده	۸۹.۹۰۸.۰۰۰
	ون با ظرفیت ده نفر با احتساب راننده	۹۰.۹۰۹.۰۰۰
	مینی‌بوس شانزده نفره با احتساب راننده	۱۱۱.۷۷۴.۰۰۰
	اتوبوس ۲۱ نفره با احتساب راننده	۱۱۶.۱۰۳.۰۰۰
	اتوبوس ۲۷ نفره با احتساب راننده و کمک	۱۷۱.۱۹۷.۰۰۰
	اتوبوس ۴۰ نفره با احتساب راننده و کمک	۲۱۵.۳۹۷.۰۰۰
	اتوبوس ۴۴ نفره با احتساب راننده و کمک	۲۲۸.۵۹۲.۰۰۰
موتورسیکلت	گازی	۷.۵۶۶.۰۰۰
	دنده‌ای یک سیلندر	۹.۲۴۳.۰۰۰
	دو سیلندر و به بالا	۱۰.۱۵۳.۰۰۰
	دنده‌ای دارای سه‌چرخ یا سایدکار	۱۰.۹۲۰.۰۰۰
سایر	کشاورزی	۱۲.۶۳۲.۰۰۰	در صورتی که وسایل نقلیه بارکش، برای حمل مواد منفجره به کار رود، ۵۰ درصد؛ و چنانچه برای حمل مواد سوختنی مایع و گازی شکل استفاده شود، ۲۵ درصد به حق بیمه مربوط اضافه می‌شود.
	راه‌سازی و ساختمانی	۲۲.۳۴۷.۰۰۰
	حمل زباله و خیابان پاک‌کن‌ها	۳۶.۳۲۲.۰۰۰

در مطلبی که خواندید با جزئیات نرخ دیه سال ۱۴۰۲ و تاثیر آن بر حق‌بیمه‌ی بیمه‌نامه‌های شخص ثالث آشنا شدید. فراموش نکنید که برای خرید بیمه‌نامه‌ی شخص ثالث با سقف تعهدات جدید، پلتفرم استعلام و خرید آنلاین بیمه‌شو همراه شماست تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن پوشش بیمه‌ای موردنظرتان صادر شود و به دست‌تان برسد.