بعضی از افراد به دنبال بازنشستگی پیش از موعد هستند و برخی دیگر از نزدیک شدن به دوران بازنشستگی‌شان واهمه دارند و ترجیح می‌دهند همچنان به کار و فعالیت مشغول باشند. اما چه بازنشستگی را دوست باشیم و چه از آن فراری باشیم، در اغلب اوقات بعد از سی سال کار و فعالیت و رد شدن حق‌بیمه، امکان بازنشستگی برایمان فراهم می‌شود تا بتوانیم سال‌های آتی زندگی‌مان را با فراغت بیشتری سپری کنیم و از حقوق و مزایای بازنشستگی برخوردار باشیم. البته باید این نکته را هم در نظر گرفت که حقوق بازنشستگی در اغلب اوقات برای گذران زندگی کافی نیست و افراد به همین دلیل سراغ خرید بیمه‌های عمر و بازنشستگی می‌روند تا از اندوخته‌ی مالی بیشتری بهره‌مند باشند. شاید به دلیل همین حقوق و مزایای پایین است که بسیاری از افراد سعی می‌کنند بازنشستگی را تا جای ممکن به تاخیر بیندازند.
در این میان افرادی هم هستند که در مشاغل سخت و زیان‌آور مشغول به فعالیت‌اند؛ مشاغلی که بیشتر از بقیه بر سلامت و توان جسمانی‌شان تاثیر منفی می‌گذارد و به همین دلیل مجبور می‌شوند تا به بازنشستگی پیش از موعد فکر کنند. در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ بیمه‌شو سراغ لیست مشاغل سخت و زیان‌آور می‌رویم و شرایط درخواست بازنشستگی پیش از موعد را با یکدیگر بررسی می‌کنیم. با ما همراه باشید.
نحوه محاسبه حقوق بازنشستگی تامین اجتماعی به چه صورت است؟
در ابتدا بهتر است با هم بررسی کنیم که حقوق بازنشستگی چیست و بر چه اساس و مبنایی محاسبه می‌شود. حقوق بازنشستگی مبلغی مشخص و از قبل تعیین شده است که به صورت ماهانه و تا پایان عمر به بازنشستگان تعلق می‌گیرد. درواقع سازمان تامین اجتماعی به عنوان یک نهاد عمومی و غیردولتی وظیفه دارد تا پوشش بیمه‌ی اجباری را به تمام حقوق‌بگیران و پوشش بیمه‌ی اختیاری را به صاحبان حرفه و مشاغل آزاد ارائه دهد. در این میان، افرادی که به سن بازنشستگی برسند یا شرایط بازنشسته شدن را داشته باشند؛ می‌توانند برای بازنشستگی درخواست دهند تا حقوق بازنشستگی‌شان براساس سابقه‌ی کار و میانگین دریافتی حقوق و دستمزد در دو سال آخر خدمت‌شان محاسبه شود.
به صورت دقیق و مشخص می‌توانیم بگوییم که فرمول محاسبه‌ی حقوق بازنشستگی بیمه تامین اجتماعی برابر است با حاصل‌ضرب متوسط دستمزد فرد بیمه‌شده در تعداد سال‌هایی که حق‌بیمه پرداخت کرده است. این عدد در نهایت بر ۳۰ تقسیم خواهد شد. البته در این‌جا مبلغ متوسط حقوق و دستمزد نیز براساس حقوق (با کسر حق‌بیمه) در دو سال آخر خدمت فرد تعیین می‌شود. در صورتی‌که فرد بیمه‌شده در دو سال اخیر مشغول به فعالیت نبوده باشد؛ متوسط دستمزد با کسر مدت از ماه‌های قبل از این دو سال که فرد سابقه‌ی کار نداشته است، به دست می‌آید.
قانون بازنشستگی درباره مشاغل سخت و زیان آور چه می گوید؟
در حالت کلی، افرادی که برای مدت حداقل بیست سال سابقه‌ی بیمه دارند و حق‌بیمه‌شان پرداخت شده است می‌توانند درخواست بازنشستگی دهند. در چنین وضعیتی شرط سنی برای آقایان ۶۰ سال و برای بانوان ۵۵ سال درنظر گرفته شده است. پس یک آقای ۶۲ ساله با داشتن بیست سال سابقه‌ی بیمه می‌تواند برای بازنشستگی و دریافت مستمری درخواست دهد. اما اگر سابقه‌ی شغلی فرد به سی سال رسیده باشد، شرط سنی برای آقایان به ۵۰ سال و برای بانوان به ۴۵ سال کاهش پیدا می‌کند.
اما بیمه تامین اجتماعی برای بیمه‌شدگانی که در مشاغل سخت و زیان‌آور مشغول به کار و فعالیت‌اند، قوانین ساده‌تری را وضع کرده است تا این افراد بتوانند در بازه‌ی زمانی کوتاه‌تری بازنشسته شوند. برای بازنشستگی پیش از موعد در حرفه‌های سخت و زیان‌آور، یکی از دو شرط زیر باید اجرایی شود:
- فرد بیمه‌شده برای مدت بیست سال به صورت متوالی و پشت سر هم کار کرده باشد و حق‌بیمه‌اش پرداخت شده باشد.
- فرد بیمه‌شده در مجموع برای مدت بیست‌وپنج سال به صورت متناوب کار کرده باشد و حق‌بیمه‌ی مربوط به این بیست‌وپنج سال را هم پرداخت کرده باشد.
در صورتی که یکی از دو شرط بالا در مورد فرد بیمه‌شده صدق کند؛ فرد می‌تواند بدون رعایت شرط سنی برای بازنشستگی اقدام کند و درخواستش را به اداره‌ی کار و امور اجتماعی استان ارائه دهد.
منظور از شغل سخت و زیان آور چیست؟
شاید مهم‌ترین پرسشی که باید به آن پاسخ دهیم آن است که منظور از مشاغل سخت و زیان‌آور چیست. در یک تعریف ساده می‌توانیم بگوییم که شغل سخت و زیان‌آور به شغل و حرفه‌ای گفته می‌شود که در آن عوامل فیزیکی، شیمیایی و محیط کاری غیراستاندارد است و تنش جسمی و روانی در فضای کار بیشتر از حالت عادی‌ست. به این ترتیب، وجود چنین شرایطی در محیط کار باعث می‌شود تا فرد در معرض ابتلا به بیماری‌های ناشی از شغل و حرفه قرار بگیرد.
مشاغل سخت و زیان‌آور را می‌توانیم به دو گروه تقسیم‌بندی کنیم:
گروه الف) شغل‌هایی که کارفرما می‌تواند با رعایت تمهیدات بهداشتی، نکات ایمنی و تدابیر مناسب؛ زیان‌آوریِ آنها را حذف کند.
گروه ب) مشاغلی که ماهیت آنها سخت و زیان‌آور است و با رعایت تمهیدات بهداشتی، نکات ایمنی و تدابیر مناسب تنها تا حدی می‌توان سختی آنها را قابل‌تحمل کرد اما همچنان شغل سخت و زیان‌آور به حساب می‌آیند.
لیست مشاغل سخت و زیان آور
- کار در معدن که کارگران را مجبور به فعالیت در تونل‌ها و راهروهای سرپوشیده می‌کند.
- کار استخراج که شامل جدا کردن یا منفجر ساختن مواد از طرح کار، حمل مواد منفجره، اداره‌ی تاسیسات آب و برق در داخل معدن و به صورت کلی هر نوع فعالیت مباشرتی و نظارتی که باعث می‌شود کارگر در تونل‌ها، راهروها یا میله‌های معدن مشغول به انجام وظیفه باشد.
- حفر قنات، چاه، فاضلاب و تونل‌های زیرزمینی و کار در مخزن‌های سربسته.
- تخلیه و حمل مواد مذاب از کوره یا کار مستمر در مجاورت کوره‌های ذوب.
- کار در کارگاه‌های دباغی، سالامبورسازی (کار در کارگاه‌های چرم‌سازی و دباغی) و روده‌پاک‌کنی.
- کار مستمر در گندآب‌روها (جمع‌آوری، حمل و دفن زباله‌های شهری).
- کار مستمر در زمینه‌ی جمع‌آوری، انتقال و انبار کود (نظافت همیشگی طویله، اصطبل، سالن‌های پرورش طیور) در واحدهای دامداری و طیور.
- کار با وسایل و ابزار دارای ارتعاش به نحوی که برای سلامتی فرد زیان‌آور باشد.
- کار مستمر در زمینه‌ی تولید و ترکیب سموم و حشره‌کش‌ها.
- کار مستمر در امور سمپاشی باغ‌ها و مزارع و ضدعفونی اماکن مختلف.
- کار مستمر در محیط‌هایی با آلودگی صوتی بالا که زمینه‌ساز بیماری‌های شنوایی یا ناشنوایی کامل می‌شود.
- کار در محیط‌هایی با فشار بالا و بیش از حد مجاز مانند زیر آب (غواصی).
- کار مستمر در محیط‌هایی که موجبات ابتلا به بیماری‌های حاصل از اشعه‌های رادیواکتیو را فراهم می‌سازد.
- عملیات جوشکاری در داخل مخازن.
- شغل‌هایی مانند شن‌پاشی، مالچ‌پاشی، قیرپاشی و پخت آسفالت دستی.
- کار مستمر و مداوم روی پست‌های انتقال برق با فضار ۶۳ کیلوولت و بالاتر.
- کار مداوم و مستمر در فضای باز و در ارتفاع بیش از پنج متر از سطح زمین روی دکل‌ها، اتاقک‌های متحرک، داربست‌ها و اسکلت‌ها.
در مطلبی که خواندید با لیست مشاغل سخت و امکان بازنشستگی پیش از موعد آشنا شدید. در پایان به خاطر داشته باشید که افرادی که کمتر از ده سال سابقه‌ی پرداخت حق‌بیمه دارند نیز می‌توانند برای بازنشستگی درخواست دهند. به صورت کلی، سازمان بیمه تامین اجتماعی شرایطی را فراهم کرده است تا افراد مختلف با داشتن شغل‌ها و حرفه‌های مختلف بتوانند در صورت نیاز برای بازنشستگی پیش از موعد اقدام کنند تا سریع‌تر از مزایای بازنشستگی و حقوق مربوط به آن بهره‌مند شوند.
تنها به خاطر داشته باشید که کم بودن سال‌های سابقه‌ی بیمه می‌تواند روی حقوق بازنشستگی‌تان تاثیر بگذارد. پس اگر به فکر بازنشستگی پیش از موعد هستید و بابت حقوق بازنشستگی‌تان نگرانید؛ به خرید بیمه عمر و سرمایه‌گذاری به عنوان یک راهکار منطقی برای تامین مالی سال‌های بعد از بازنشستگی‌تان فکر کنید و برای خرید آن اقدام کنید.