بیمه‌نامه‌ی عمر؛ همان بیمه‌نامه‌ی جذاب و یا شاید هم ترسناکی‌ست که این روزها تبلیغاتش در هر گوشه‌ای از شهر به چشم می‌خورد. در ایستگاه‌های مترو، زیرنویس‌های تلویزیون و یا حتی پیامک و تراکت و بروشور و گاهی هم در فضای مجازی و سایت‌های خبری؛ با تبلیغات و کمپین‌های وسوسه‌کننده‌ی بیمه عمر مواجه می‌شویم. بیمه‌نامه‌ای که اگر خوب نشناسیمش، به آن به چشم یک وصیت‌نامه‌ی تلخ اما پرمنفعت برای بازماندگان‌مان نگاه می‌کنیم و اگر بشناسیمش، سریع سراغ محاسبه‌ی ذهنی اندوخته‌ی بیمه‌نامه در سال‌های آینده می‌رویم.
شاید بیمه‌نامه‌ی عمر در ایران به اندازه‌ی بیمه‌نامه‌های دیگر مانند بیمه شخص ثالث یا بیمه تکمیلی شناخته‌شده نباشد، اما در دنیا به‌عنوان یکی از بیمه‌نامه‌های مهم در زندگی شخصی افراد شناخته می‌شود. در ایران نیز، روز به روز به تعداد کسانی که با بیمه عمر و مزایای آن آشنا می‌شوند، اضافه می‌شود.
به همین دلیل بد نیست نگاهی به تاریخچه بیمه عمر در جهان و ایران بیندازیم و با هم بررسی کنیم که چرا این بیمه‌نامه تا این حد در دنیا مورد توجه قرار گرفته است و مزایای واقعی آن چیست. در پایان نیز با بهترین و سوددِه‌ترین طرح بیمه‌ی عمر آشنا می‌شوید و برای خرید و تهیه‌ی آن راهنمایی‌تان خواهیم کرد. پس با بلاگ بیمه‌شو و این مرور جذاب بر تاریخچه بیمه عمر در جهان و ایران همراه باشید.
بیمه عمر دقیقا چیست؟
قبل از آن‌که سراغ تاریخچه بیمه عمر در ایران و جهان برویم، بهتر است با مفهوم و ایده‌ی اصلی بیمه‌نامه‌های عمر آشنا شویم. همان‌طور که از نامش پیداست، بیمه‌های عمر براساس زندگی و سال‌های حیات فرد تنظیم می‌شوند. در ساده‌ترین شکل آن که بیمه‌نامه عمر ساده زمانی نام دارد، بیمهگذار حق‌بیمه‌ی مشخصی را به شرکت بیمه پرداخت می‌کند. به این ترتیب با شرکت بیمه وارد توافقی می‌شود که براساس جزئیات آن، احتمال حیات یا فوت فرد در طول مدت اعتبار بیمه‌نامه تحت‌پوشش قرار می‌گیرد.
پس اگر بیمه‌نامه عمر براساس شرط حیات تنظیم شده باشد، در صورتی که فرد در پایان اعتبار بیمه‌نامه همچنان در قید حیات باشد، مبلغ مشخصی به او تعلق خواهد گرفت و اگر بیمه‌نامه براساس شرط فوت تنظیم شده باشد، اگر فرد در مدت اعتبار بیمه‌نامه از دنیا برود، مبلغ مشخصی به بازماندگان او یا ذی‌نفعان تعلق خواهد گرفت. همچنین این امکان نیز وجود دارد که یک بیمه‌نامه‌ی عمر هم شرط فوت و هم شرط حیات را پوشش دهد.
با در نظر گرفتن این سه حالت ساده، انواع مختلفی از بیمه‌نامه‌های عمر طراحی شدند که هر کدام‌شان تعهدات و پوشش‌های متفاوتی را ارائه می‌کنند. مثلا بیمه عمر مانده بدهکار از انواع بیمه‌نامه به شرط فوت است که برای بازپرداخت اقساط بانکیِ بیمهگذار طراحی شده است. به این ترتیب جزئیات این بیمه‌نامه به گونه‌ای طراحی شده است که درصورت فوت بیمهگذار پیش از اتمام قسط‌های بازپرداخت وام، شرکت بیمه مسئولیت پرداخت بقیه‌ی بدهی فرد به بانک را می‌پذیرد. یا بیمه عمر و سرمایه‌گذاری که براساس شرط حیات تنظیم شده است اما پوشش فوت را هم ارائه می‌کند و با گذشت زمان، سرمایه‌ای را برای فرد تشکیل می‌دهد که هم سود تضمینی و هم سود مشارکتی به آن تعلق می‌گیرد.
پیدایش بیمه عمر در جهان
از زمان انسان‌های نخستین تا امروز و چه بسا در آینده؛ هر موضوعی که به بقا و مرگ آدمیزاد ربط پیدا کند، ناخودآگاه جالب و جذاب و مهم می‌شود. بنابراین شاید نتوانیم تاریخ دقیقی را برای پیدایش بیمه عمر در جهان پیدا کنیم اما احتمالا اولین سررشته‌های بیمه عمر را در روم و یونان باستان بتوانیم پیدا کنیم. در آن زمان، انجمن‌هایی تشکیل شده بود که در ازای دریافت مبلغ مشخصی، هزینه‌ی دفن و کفن و همچنین غرامت فوت سربازان کشته‌شده در جنگ را به خانواده‌هایشان پرداخت می‌کردند.
زمان گذشت و نوبت به قرون وسطی رسید. زمانی‌که افراد بر سر مرگ و حیات دیگران شرط می‌بستند. همان‌طور که می‌دانید وقتی پای شرط بستن و قمار در میان باشد، کم‌کم خطا و فساد هم راه خودش را پیدا می‌کند. همین موضوع باعث شد تا شرط بستن‌های این‌چنین بین مردم نکوهش شود و به‌عنوان کاری ناپسند شناخته شود.
شاید نتوانیم تاریخ دقیقی برای پیدایش بیمه عمر در جهان پیدا کنیم، اما تاریخ صدور اولین بیمه‌نامه‌ی عمر در جهان به سال ۱۵۸۳ میلادی بازمی‌گردد. این بیمه‌نامه در زمان ملکه الیزابت اول و برای شخصی به نام ویلیام گیبنس به شکلی کاملا قانونی و رسمی صادر شد. براساس این قرارداد، ریچارد مارتین متعهد شد تا در صورت فوت آقای گیبنس در طول مدت این قرارداد یک‌ساله، مبلغ ۳۰ پوند را به ۱۳ بازرگان انگلیسی پرداخت کند.
در نهایت آقای گیبنس در آخرین روزهای قرارداد بیمه‌ی عمر به رحمت خدا رفت ولی ریچارد مارتین ادعای دعوا کرد که به‌خاطر عدم شفافیت تاریخ اتمام بیمه‌نامه، مبلغی را پرداخت نخواهد کرد. از نظر آقای مارتین چون در بیمه‌نامه تعداد روزهای سال مشخص نشده بود، بنابراین معلوم نبود که مبنای محاسبه سال میلادی، شمسی یا قمری‌ست. اما قصه را طولانی نکنیم! در نهایت آقای مارتین دعوای حقوقی را باخت و مجبور شد سرمایه‌ی فوت آقای گیبنس را به بازرگان‌های انگلیسی بپردازد. در ادامه‌ی داستان آقای مارتین و آقای گیبنس، صدور بیمه‌ی عمر برای برده‌ها رونق گرفت. به‌هرحال در دوران برده‌داری به سر می‌بردیم و هر برده ارزش تجاری بالایی داشت. به همین دلیل بازرگان‌ها در زمان جابه‌جایی این برده‌ها بین بندرهای مختلف، آنها را مانند کالا بیمه عمر می‌کردند. کم‌کم بیمه شدن برده‌ها طرفدار پیدا کرد و مسافرهای کشتی هم در حین سفرهای دریایی بیمه عمر می‌شدند.
بیمه عمر در فرانسه مسیرش را ادامه می دهد
بعد از تمام این فرازونشیب‌ها و اتفاقات تاریخی، حالا نوبت به کشور فرانسه می‌رسد. جایی که یک بانکدار ایتالیایی به دولت فرانسه پیشنهاد داد تا سازمانی تشکیل شود که در آن افراد هم‌سن، صندوق‌هایی را برای خرید اوراق قرضه از خزانه‌ی دولت تشکیل دهند. بنابراین این افراد مبلغ مشخصی را به این صندوق‌ها می‌پرداختند که به آن بهره تعلق می‌‌گرفت. در زمان اتمام قرارداد، مبلغی که در آن صندوق جمع شده‌بود، به صورت یکسان بین تمام اعضای زنده تقسیم می‌شد. دولت فرانسه از این ایده استقبال کرد. چرا که طراحی این صندوق‌ها باعث می‌شد تا افراد پول نقد خود را به دست دولت بدهند. از طرف دیگر دولت از نظر اقتصادی در وضعیت بدی به‌سر می‌برد و جذب این سرمایه‌های نقدی می‌توانست دولت و حکومت را از مشکلات گوناگون اقتصادی نجات دهد.
اولین شرکت بیمه عمر در جهان
نه فقط در بیمه‌ی عمر که در انواع دیگر بیمه‌نامه‌ها مانند بیمه دریایی یا بیمه آتش‌سوزی، کشور انگلستان سابقه‌ای طولانی و درخشان دارد. تاریخ تاسیس اولین شرکت بیمه عمر به سال ۱۷۶۲ میلادی برمی‌گردد. اما از سال ۱۸۱۲ بود که اولین بررسی‌های عملی درباره‌ی بیمه عمر منتشر شد. بعد از انتشار این گزارش، شرکت‌های بیمه‌ای مختلفی در امریکا و اروپا فعالیت‌شان را در حوزه‌ی بیمه‌های عمر آغاز کردند.
تاریخچه بیمه عمر در ایران
و اما سابقه‌ی حضور بیمه عمر در ایران به سال ۱۳۱۴ بازمی‌گردد. در آن سال یک شرکت بیمه به نام ویکتوریا، بیمه‌نامه‌ی عمر را برای تاجری تبریزی به اسم جابر صالح‌نیا صادر کرد. اما فعالیت این شرکت در ایران یک‌سال بعد منحل شد و بیمه‌نامه‌ها و سهمش از بازار بیمه را به شرکت بیمه سهامی بیمه ایران منتقل کرد.
حتما با بیمه ایران آشنا هستید. شرکتی که سابقه‌ی فعالیتش در ایران حتی به قبل از تصویب قانون بیمه می‌رسد و به‌عنوان اولین شرکت بیمه‌ی کاملا ایرانی شروع به فعالیت در رشته‌های مختلف بیمه‌ای کرد. به این ترتیب، با انتقال پرتفوی شرکت ویکتوریا به بیمه ایران، تنها شرکتی که تا سال ۱۳۳۶ به‌صورت انحصاری در زمینه‌ی بیمه‌های عمر و زندگی فعالیت می‌کرد، شرکت بیمه ایران بود.
سپس شرکت‌های بیمه‌ی ملی و امید نیز در حوزه‌ی بیمه‌های زندگی وارد شدند و در نهایت در سال ۱۳۵۳ بود که یک شرکت بیمه‌ی بین‌المللی به نام ایران و آمریکا تاسیس شد که به‌صورت تخصصی در حوزه‌ی بیمه‌نامه‌های عمر و حوادث کار می‌کرد. حضور این رقیب تازه‌نفس باعث شد تا شرکت بیمه ایران نیز یک نمایندگی بیمه عمر تاسیس کند و در ادامه با یک شرکت آمریکایی وارد همکاری شود و بیمه‌نامه‌ی «ایران عمر» را ارائه دهد. مجموع تمام این فعالیت‌ها و خدمات باعث شد تا کم‌کم بیمه‌نامه‌ی عمر در ایران هم مانند بقیه‌ی کشورهای دنیا مخاطب و خدمات خاص خودش را داشته باشد.
در دوران بعد از انقلاب، صنعت بیمه در ایران با تغییر و تحولات بسیاری روبهرو شد تا بتواند ساختار جدید خود را منطبق بر قوانین اسلامی پیدا کند. به همین دلیا کمی طول کشید تا جزئیات و سازوکار بیمه‌نامه‌های عمر مشخص شوند و دوباره روند صدور و فعالیت‌شان آغاز شود. در سال ۱۳۷۳ بود که شرکت بیمه ایران دوباره در زمینه‌ی بیمه‌نامه‌های عمر فعالیتش را آغاز کرد و کم‌کم بقیه‌ی شرکت‌های بیمه هم با دریافت مجوز از بیمه مرکزی و فراهم کردن زیرساخت‌ها و سطح توانگری لازم، خدمات‌شان را در حوزه‌ی بیمه‌های عمر و زندگی و عمر و سرمایه‌گذاری گسترش دادند.
در مطلبی که خواندید با خلاصه‌ای از تاریخچه بیمه عمر در جهان و ایران آشنا شدید. این داستان پرفراز و نشیب مسیر زیادی را طی کرده است تا امروز بتواند به عنوان یکی از مهم‌ترین بیمه‌نامه‌های زندگی شخصی افراد شناخته شود. اگر تا به امروز به خرید بیمه عمر و سرمایه‌گذاری فکر نکرده‌اید و یا با انواع بیمه‌نامه‌های عمر آشنا نبوده‌اید، همین لحظه بهترین فرصت است تا به کمک کارشناسان بیمه‌شو بهترین بیمه‌نامه‌ی عمر را برای خود و اعضای خانواده‌تان تهیه کنید. از ابتدا تا انتهای این مسیر، بیمه‌شو همراه شماست.