آلودگی هوا وجود موادی چون گازهای گلخانه‌ای، آلودگی‌های ناشی از خودرو، مواد شیمیایی ناشی از کارخانه‌ها، گرد و غبار، گرده و هاگ کپک و به‌صورت ذرات معلق در هواست که با کاهش کیفیت هوا، درجه اول به‌عنوان تهدیدی برای سلامتی انسان و سایر موجودات زنده جهان محسوب می‌شود، به‌طوری‌که ممکن است باعث بیماری، آلرژی و حتی مرگ انسان شود؛ این نوع آلودگی عامل خطرناک و مهمی است که بر سیستم تنفسی و قلبی بدن بسیار تاثیر می‌گذارد، اما لازم به‌ذکر است که واکنش‌های فردی در برابر آلاینده‌های هوا به نوع آلاینده‌ای که فرد در معرض آن قرار می‌گیرد، میزان قرار گرفتن فرد در معرض است آلاینده‌ها، کیفیت سلامتی شخص و همچنین وضعیت ژنتیک وی بستگی دارد؛ از این‌رو برای تعدادی از بیماری‌های مرتبط با آلودگی از جمله بیماری‌های تنفسی، بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و سرطان ریه یک عامل خطرناک و آسیب‌رسان محسوب می‌شود. آلودگی هوا می‌تواند علاوه‌بر انسان‌ها به سایر موجودات زنده مانند حیوانات و گیاهان که بسیاری از آنها محصولات غذایی انسان‌ها و حیوانات را تشکیل می‌دهند، آسیب برساند؛ این عامل نیز یک خطر آشنا برای بهداشت محیط زیست است، اما علت این آلودگی چیست؟ برای پاسخ به این سوال با بیمه‌شو تا انتهای این مطلب همراه باشید.
air pollution
آلاینده چیست؟
در ابتدای مطلب توضیح مختصری درباره آلاینده‌ها و آلودگی هوا ذکر کردیم اما در این بخش می‌خواهیم توضیحات خود را کامل کنیم و به‌بیان دیگر بگوییم که یک نوع آلاینده، وجود یک نوع ماده در هواست که می‌تواند از ذرات جامد، قطرات مایع و یا گازها تشکیل شده و اثرات مضری بر انسان و اکوسیستم داشته باشد. آلاینده هم می‌تواند منشا طبیعی داشته و هم می‌تواند ساخته دست انسان باشد. حقیقت جالب دیگری باید درباره آلاینده‌ها باید بدانید، این است که آنها به‌عنوان ماده اولیه یا ثانویه طبقه‌بندی می‌شوند که در ادامه به تعاریف هر کدام از آنها خواهیم پرداخت.
- آلاینده‌های اولیه معمولاً توسط فرآیندهایی مثل خاکستر آتشفشانی تولید می‌شوند. مثال‌هایی که می‌توان برای آنها ذکر کرد، عبارتند از گاز مونوکسیدکربن از اگزوز موتور و یا دی‌اکسید گوگرد که از کارخانه‌ها آزاد می‌شوند.
- آلاینده‌های ثانویه مستقیماً منتشر نمی‌شوند، بلکه هنگام واکنش آلاینده‌های اولیه یا برهم کنش‌ها آنها، در هوا تشکیل می‌شوند و در هوا شکل می‌گیرند. لایه ازون سطح زمین یک نمونه برجسته از یک آلاینده ثانویه است. برخی آلاینده‌ها ممکن است اولیه و ثانویه باشند: هر کدام آنها امکان دارد، یا به طور مستقیم ساطع شوند و یا از سایر آلاینده‌های اصلی تشکیل شوند.
مهم‌ترین آلاینده‌های هوا
- کربن‌دی‌اکسید
- کربن مونوکسید
- اکسیدهای نیترورژن
- نیتروژن دی‌اکسید
- مونوکسیدکربن
- دی‌اکسیدگوگرد
- اکسیدهای نیتروژن
- کلروفلوئورکربن‌ها
- متان
- آمونیاک
- ترکیبات آلی فرار ( مواد متان – مواد غیر متان)
- ازون
- ذرات معلق مانند ذرات کمتر از ده میکرون
- ذرات معلق اعم از آلی و غیر آلی
- مولکول های بیولوژیکی
- مواد پرتوزا
این آلودگی هوا هم نتیجه فعالیت انسان‌ها و هم فرآیندهای طبیعی است که تغییرات فیزیکی، بیولوژیکی یا شیمیایی در این جو ایجاد می‌کنند و باعث کاهش یا افزایش میزان درصد آنها می‌شوند.
جالب است بدانید گاز ازن بخش عمده‌ای از آلودگی هوای شهرها را تشکیل می‌دهد که به آن دود نیز گفته می‌شود. برخی از آلاینده‌های هوا سمی هستند و استنشاق آنها می‌تواند احتمال بروز مشکلات سلامتی را افزایش دهد. همانطور که در ابتدای مطلب گفته شد افراد مبتلا به بیماری قلبی و یا ریوی، افراد مسن یا سالمند و کودکان بیشتر در معرض آلودگی هوا هستند.
تاثیر آلودگی هوا بر سلامتی انسان
- بیماری تنفسی: آلودگی ها موجب عدم رشد کامل ریه می‌شود و در بروز انواع بیماری‌های تنفسی مانند آسم و بیماری انسداد ریوی مزمن نقش مهمی را ایفا می‌کند.
- بیماری قلب و عروقی: ریزگردها می‌توانند عملکرد رگ‌های خونی را مختل کرده و کلسیفیکاسیون (Calcification) را در عروق تسریع کنند.
- سرطان: تحقیقات سال ۲۰۱۳ سازمان بهداشت جهانی در مورد سرطان، آلودگی هوا را تحت عنوان اصلی‌ترین ماده سرطان‌زا برای انسان‌ها می‌داند.
گروه اصلی آلودگی هوا
- آلودگی قابل مشاهده و یا مشخص
- آلودگی غیرقابل مشاهده یا نامرئی
عوامل اصلی موثر در آلودگی هوا
عوامل اصلی موثر در آلودگی هوا
- وسایل‌نقلیه موتوری مانند خودروها و غیرموتوری از عوامل اصلی موثر در آلودگی هوا به‌شمار می‌آیند.
- مواد شیمیایی ناشی از کارخانجات می‌توانند از عوامل اصلی موثر در آلودگی هوا محسوب می‌شود.
- آلودگی داخل خانه یا منابع خانگی نیز از عواملی هستند که در آلودگی هوا موثرند. لازم به‌ذکر است که آلودگی هوا تنها در خارج از ساختمان‌ها نیست بلکه هوای داخل ساختمان نیز می‌تواند آلوده شود و بر سلامتی شما تأثیر بگذارد. منابع خانگی مانند موارد شوینده و یا لوازم نقاشی نیز جزو عوامل آلودگی داخل خانه به‌شمار می‌آیند.
- از عوامل دیگری که در آلودگی هوا دخیل است، فعالیت منابع طبیعی فعالیت آتشفشان‌ها می‌باشد.
- گازهای گلخانه‌ای نیز ار عواملی هستند که در آلودگی هوا دخیلند.
- فعالیت‌های انسانی مانند تاثیر سوخت‌های فسیلی یا فعالیت‌های کشاورزی نیز از عواملی هستند که بر آلودگی هوا دخیلند.
سوخت‌های فسیلی
از احتراق سوخت‌های فسیلی مثل زغال سنگ و نفت، آلاینده‌‌هایی چون دی‌اکسید گوگرد تولید می‌شود که از وسایل نقلیه‌ای چون کامیون، اتومبیل، قطار، هواپیما نشأت می‌گیرد.
فعالیت‌های کشاورزی
آمونیاک آلاینده‌ای که از مصولات و فعالیت‌های کشاورزی به‌وجود می‌آید و با دخالت در آلودگی هوا، موجب کاهش کیفیت هوا می‌گردد.