در موقعیت‌های مختلفی از زندگی‌مان، مجبور به پرداخت هزینه‌هایی می‌شویم که از جنس هزینه‌های مازاد و اجباری هستند. گاهی‌اوقات این هزینه‌ها ناچیز و قابل‌قبول هستند. مانند مبلغ مازادی که بابت مالیات بر ارزش افزوده و بسته‌بندی و ارسال در خریدهای آنلاین پرداخت می‌کنیم. اما موقعیت‌هایی هم وجود دارند که پرداخت این هزینه‌های اجباری به‌هیچ‌عنوان ساده و کم‌هزینه نیست. به عنوان نمونه وقتی از نرخ عوارض خروج از کشور صحبت می‌کنیم؛ با ناخوشایندی و بدون رضایت‌خاطر آن را پرداخت می‌کنیم.
به هر ترتیب، در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ بیمه‌شو درباره‌ی نرخ عوارض خروج از کشور در سال ۱۴۰۲ می‌گوییم. مبلغی که در زمان خروج از کشور، نه‌تنها ناچار به پرداخت آن هستیم؛ بلکه هر چه تعداد دفعات خروج‌مان در سال بیشتر باشد، باید مبلغ بیشتری را هم بابت عوارض خروج بپردازیم. پس اگر در سال ۱۴۰۲ عازم مسافرت‌های خارجی هستید، با ما همراه باشید تا با هم از جزئیات عوارض خروج ۱۴۰۲ بخوانیم.
عوارض خروج از کشور چیست؟
هر کشوری ممکن است شرایط و قوانین خاص و مشخصی را برای شهروندانی که از مرز خارج می‌شوند، در نظر گرفته باشد و هزینه‌هایی را تحت‌عنوان مالیات خروج یا هزینه‌ی مجوز خروج از کشور دریافت کند. در ایران، سابقه‌ی پرداخت عوارض خروج از کشور به سال‌های جنگ میان ایران و عراق برمی‌گردد. در آن سال‌ها، هزینه‌ای که بابت عوارض خروج از کشور از مسافران دریافت می‌شد، صرف جبران هزینه‌های ناشی از جنگ می‌شد. در سال‌های بعد با وجود آن‌که جنگ به پایان رسید، اما دریافت عوارض خروج از مسافران عازم به کشورهای خارجی همچنان به قوت خودش باقی ماند تا هر سال ردیف مخصوص به خودش را در لایحهی بودجه‌ی کشور داشته باشد.
در یک نگاه کلی، روند صعودی تغییر تعرفه‌ی خروج از کشور را می‌توانیم به شکل زیر خلاصه کنیم:
- دریافت عوارض خروج از کشور از مسافران عازم به کشورهای دیگر از سال ۱۳۶۴شروع شد. در این سال، پنجاه هزار ریال بابت اولین خروج از کشور با گذرنامه‌ی ایرانی از مسافران دریافت می‌شد.
- افزایش تدریجی نرخ عوارض خروج از کشور تا سال ۱۳۹۶. در سال ۱۳۹۷ بود که نرخ عوارض به ناگهان چندبرابر شد و به محدوده‌ی قیمتی ۲۵۰ تا ۳۵۰ هزار تومان رسید و باعث تعجب و شکایت بسیاری از مسافران شد.
- افزایش مجدد نرخ عوارض خروج از کشور در سال ۱۴۰۰ و دریافت ۴۰۰ هزار تومان بابت اولین خروج در سال.
- دریافت مبلغ ۴۰۰، ۶۰۰ یا ۸۰۰ هزار تومان بابت عوارض خروج از کشور در سال ۱۴۰۱ براساس تعداد دفعات خروج از مرز در سال.
نرخ عوارض خروج از کشور چگونه تعیین می شود؟
همان‌طور که خواندید نرخ عوارض خروج از کشور، مبلغی‌ست که در طول سال‌های مختلف با افزایش نرخ همراه بوده است. به خصوص میزان آن برای افرادی که در طول سال به دفعات زیاد از مرزهای کشور خارج می‌شوند، چشم‌گیر خواهد بود. اما چه کسی بر مبلغ عوارض خروج نظارت دارد و این نرخ چگونه تعیین و تصویب می‌شود؟
قانون دریافت عوارض خروج از کشور، موضوعی‌ست که در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده است. اما تعیین نرخ آن، مسئله‌ای‌ست که باید در جلسات هیئت دولت مطرح شود. بعد از آن‌که اعضای هیئت دولت بر سر مبلغ عوارض خروج در سال جدید به توافق رسیدند، نرخ پیشنهادی‌شان به کمیسیون اقتصادی مجلس ارجاع داده می‌شود.
اگر مبلغ عوارض خروج و جزئیات آن از نظر کمیسیون اقتصادی مجلس موردتائید قرار گرفت، مبلغ پیشنهادی به وزارت اقتصاد و دارایی ابلاغ خواهد شد و نرخ عوارض خروج از کشور برای سال جدید تعیین می‌شود.
هر مسافری وظیفه دارد تا پیش از خروج از مرزهای کشور، عوارض خروج از کشور را بپردازد. در واقع، مسافرها این مبلغ را به سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌کنند. سازمان امور مالیاتی مسئول دریافت و نگهداری عوارض خروج از کشور است و این مبلغ را به حساب درآمد خزانه‌داری کل کشور واریز می‌کند. در نهایت، مجموع هزینه‌های گردآوری‌شده بابت عوارض خروج صرف هزینه‌هایی خواهد شد که قبلا به تصویب رسیده است.
آیا پرداخت عوارض خروج از کشور برای همه اجباری است؟
اگر تجربه‌ی مسافرت خارجی را داشته باشید، به خوبی می‌دانید که مهر خروج، بدون پرداخت عوارض در هیچ پاسپورتی درج نمی‌شود و بنابراین شما فارغ از قصد، هدف و نیت‌تان از سفر؛ مجبور به پرداخت عوارض خروج از کشور خواهید بود. از طرف دیگر، بسیاری از افراد بر این باورند که پرداخت عوارض خروج از کشور تنها برای سفرهای هوایی اجباری‌ست؛ در صورتی‌که برای تمام سفرهای زمینی، دریایی و هوایی به تهیه‌ی بیمه مسافرتی و پرداخت عوارض خروج از کشور نیاز خواهید داشت.
البته طبق قانون، گروه‌های زیر از پرداخت عوارض خروج از کشور معاف خواهند بود:
- دانشجویانی که در کشورهای دیگر با ویزای تحصیلی مشغول به تحصیل هستند
- جانبازان و بیمارانی که جهت درمان به کشورهای دیگر سفر کرده‌اند (همچنین همراهان بیمار مشمول تخفیف خواهند شد.)
- خدمه‌ی پرواز، کشتی و وسایل نقلیه‌ی دیگر
- ایرانیانی که مقیم کشورهای دیگر هستند
- ایرانیانی که در کشورهای دیگر شاغل هستند
- افرادی که گذرنامه‌ی سیاسی دارند
- مسافران اربعین برای سفر به کشور عراق
نرخ عوارض خروج از کشور در سال ۱۴۰۲ چقدر است؟
طبق آخرین اخباری که در رابطه با نرخ عوارض خروج از کشور منتشر شده است، مبلغ آن در سال ۱۴۰۲ به صورت زیر است:
- هزینه‌ی عوارض خروج از کشور برای اولین باری که در سال از کشور خارج می‌شوید، برابر با ۴۰۰ هزار تومان است.
- عوارض خروج از کشور برای مرتبه‌ی دوم برابر با ۶۰۰ هزار تومان و برای مرتبه‌ی سوم یا بیشتر برابر با ۸۰۰ هزار تومان است.
- مسافران حج تمتع و عمره مبلغ کمتری بابت عوارض پرداخت خواهند کرد. این گروه از مسافران باید ۱۳۲ هزار تومان برای اولین مرتبه، ۱۹۸ هزار تومان برای دومین مرتبه و ۲۶۴ هزار تومان بابت سومین مرتبه (و دفعات بیشتری) که از مرزهای کشور خارج می‌شوند؛ پرداخت کنند.
- عوارض خروج برای کودکان نیز محاسبه می‌شود و مبلغ آن تفاوتی با افراد بزرگسال ندارد. در واقع عوارض خروج به ازای هر فرد با کد ملی و بلیت سفر محاسبه می‌شود و سن و جنسیت مسافر در تعیین مبلغ آن تاثیری ندارد.
- زائرین اربعین که در تاریخ تعیین‌شده از مرزهای زمینی کشور به مقصد عراق خارج می‌شوند، معاف از پرداخت عوارض خروج خواهند بود.
- پوشش پرداخت عوارض خروج از کشور در بیمه‌نامه‌های مسافرتی ارائه نمی‌شود. چرا که این بیمه‌نامه برای جبران حوادث و پیشامدهایی‌ست که در حین سفر رخ می‌دهد. در حالی‌که عوارض خروج از کشور، مبلغی‌ست که از پیش تعیین شده است و هر مسافری ملزم به پرداخت آن است.
چگونه نرخ عوارض خروج از کشور را پرداخت کنیم؟
آسان‌ترین روش برای پرداخت عوارض خروج از کشور، استفاده از سامانه‌ی سداد است. به این ترتیب که با در دست داشتن اطلاعات هویتی مسافر می‌توانید برای پرداخت عوارض خروج از کشور اقدام کنید. بعد از وارد کردن اطلاعاتی مانند شماره تلفن، نوع سفر، کد ملی مسافر و ایمیل آدرس؛ به صفحه‌ی پرداخت عوارض خروج از کشور هدایت می‌شوید.
بعد از پرداخت اینترنتی عوارض می‌توانید یک کپی از رسید و گواهی پرداخت تهیه کنید تا در فرودگاه همراه‌تان باشد. البته به همراه داشتن رسید پرداخت عوارض ضروری نیست. در صورتی که عوارض را به درستی پرداخت کرده باشید، مامور کنترل گذرنامه نام شما را در سیستم جستجو خواهد کرد و وضعیت پرداخت عوارض را به صورت هوشمند بررسی می‌کند.
همچنین برای پرداخت عوارض خروج از کشور، نیازی به وارد کردن اطلاعات بلیت یا تاریخ رفت و برگشت‌تان نیست. به این ترتیب اگر بعد از پرداخت عوارض، سفر شما به هر دلیلی لغو یا جابه‌جا شد؛ گواهی پرداخت عوارض‌تان تا پایان سال ۱۴۰۲ اعتبار خواهد داشت و می‌توانید برای سفرهای بعدی‌تان از آن استفاده کنید؛ البته به شرط آن‌که مبلغ عوارض خروج از کشور برای مقصد موردنظرتان برابر با همان مبلغی باشد که قبلا برای آن، گواهی پرداخت عوارض دریافت کرده‌اید.
در مطلبی که خواندید با نرخ عوارض خروج از کشور در سال ۱۴۰۲ آشنا شدید. همان‌طور که خواندید نرخ عوارض خروج نسبت به سال گذشته تغییر خاصی نداشته است و همچنان همان نرخ‌های سال گذشته برای سال جاری اعمال می‌شود.