قانون کار، قوانین سخت‌گیرانه‌ای را برای حمایت از کارمندان و افرادی که در شرکت‌ها و کارگاه‌های مختلف مشغول به فعالیت هستند؛ وضع کرده است. پرداخت حقوق و دستمزد، پرداخت حق‌بیمه و معرفی لیست بیمه، فراهم کردن تسهیلات و امکان خرید بیمه درمان تکمیلی، در نظر گرفتن مرخصی استحقاقی و محاسبه‌ی اضافه‌کار؛ بخشی از همین قوانینی است که جنبه‌ی حمایتی دارند و به برابری حقوق کارگران و کارفرمایان کمک می‌کند.
یکی از وظایفی که برعهده‌ی کارفرما قرار دارد و بسیاری از افراد از آن بی‌خبر هستند، پرداخت سنوات یا همان پاداش پایان خدمت است. قانون کار تمام کارفرمایان را موظف به پرداخت پایه سنوات و حق سنوات می‌کند. حق سنوات به صورت سالانه یا در زمان ترک کار محاسبه و پرداخت می‌شود و پایه سنوات نیز، برای حمایت از کارگر به پایه حقوق او اضافه می‌شود.
از آن‌جایی که بسیاری فکر می‌کنند پایه سنوات همان حق سنوات است و در مورد نرخ و نحوه‌ی محاسبه‌ی هر کدام از آنها اطلاعات دقیقی ندارند؛ در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ بیمه‌شو درباره‌ی حق سنوات، پایه سنوات و همچنین نرخ پایه سنوات در سال ۱۴۰۱ صحبت می‌کنیم. پس اگر شاغل هستید و در شرکت یا کارگاهی مشغول به کار هستید، تا پایان این مطلب با ما همراه باشید تا بیشتر از سنوات و نحوه‌ی محاسبه‌ی آن بدانید.
منظور از سنوات چیست؟
«سنوات» واژه‌ای عربی و به معنای «سال‌ها» است. وقتی از حق سنوات یا پایه‌ی سنوات صحبت می‌کنیم، در واقع از سود و درآمدی صحبت می‌کنیم که به واسطه‌ی حضور مستمر شما، برای آن شرکت و کسب‌وکار ایجاد کرده است. پس به خاطر همین حضور موثر، قانون کار سنوات یا پاداش پایان خدمت را برای شما در نظر می‌گیرد و کارفرما را ملزم به پرداخت آن می‌کند. البته همان‌طور که در مقدمه به آن اشاره کردیم، حق سنوات با پایه سنوات متفاوت است و در ادامه از این تفاوت بیشتر خواهیم گفت.
اما به صورت کلی، سنوات مبلغی‌ست که در پایان سال یا در زمان اتمام قرارداد کار از طرف کارفرما به کارگر پرداخت می‌شود. مبلغ آن نیز براساس آخرین پایه حقوق کارگر محاسبه می‌شود. به عنوان مثال فردی که با داشتن چهارسال سابقه‌ی کاری در یک شرکت، به فعالیتش در آن شرکت خاتمه می‌دهد، مشمول سنوات می‌شود و به ازای هر یک سال سابقه‌ای که در آن شرکت داشته است، مبلغی برابر با یک ماه حقوق دریافتی برای او محاسبه می‌شود و از جانب کارفرما به او پرداخت خواهد شد.
محاسبه سنوات برای افرادی که کمتر از یک سال سابقه دارند
همان‌طور که گفتیم، به ازای داشتن هر یک سال سابقه، مبلغی برابر با حقوق دریافتی یک ماه به عنوان سنوات به کارگر تعلق پیدا می‌کند. اما اگر سابقه‌ی کاری فرد کمتر از یک‌سال باشد، باز هم سنوات به او پرداخت خواهد شد؟
پاسخ آن است که سنوات یکی از مزایای اجباری کار است و به تمام افراد با هر میزانی از سابقه‌ی کار و فعالیت تعلق پیدا می‌کند. از آن‌جایی که تعداد روزهایی که فرد مشغول به کار بوده است در محاسبه‌ی سنوات اهمیت دارد، در این‌جا باید از فرمول دیگری استفاده کنیم. در قدم اول مجموع روزهایی را که فرد مشغول به کار بوده است، محاسبه می‌کنیم و آن را به مجموع تعداد روزهای سال یعنی ۳۶۵ تقسیم می‌کنیم. سپس حاصل آن را در پایه حقوق ضرب می‌کنیم، تا مبلغ سنوات مشخص شود.
حق سنوات و پایه سنوات چه تفاوتی با هم دارند؟
حق سنوات و پایه سنوات به دو مفهوم جداگانه اشاره می‌کنند و هر کدام از آنها، ماهیتی مستقل دارند. حق سنوات در زمان ترک خدمت یا پایان کار محاسبه و پرداخت می‌شود. در واقع وقتی از واژه‌ی سنوات به تنهایی استفاده می‌کنیم، منظورمان همان حق سنوات است که پاداش پایان خدمت به حساب می‌آید. اما پایه سنوات، مبلغی‌ست که به پایه حقوق اضافه می‌شود و جنبه‌ای حمایتی دارد.
به عبارت دقیق‌تر، در کارگاه‌هایی که طرح طبقه‌بندی مشاغل انجام شده باشد، برای جبران حداقل مبلغ دستمزد و حقوق، پایه سنوات به پایه حقوق افراد اضافه می‌شود. البته در مورد کارگاه‌هایی هم که طرح طبقه‌بندی مشاغل در آن اجرایی نشده است، پایه سنوات به صورت مبلغی ثابت از طرف وزارت کار اعلام می‌شود و به حقوق پایه اضافه می‌شود.
پس می‌توانیم بگوییم که پایه سنوات به صورت ماهانه به حقوق پایه افراد اضافه می‌شود. اما حق سنوات یا همان پاداش پایان خدمت در زمان اتمام قرارداد یا به صورت سالانه محاسبه و پرداخت می‌شود.
پایه سنوات در سال ۱۴۰۱ چقدر اعلام شده است؟
سنوات پایه در سال ۱۴۰۱ مبلغی برابر با هفت هزار تومان به ازای هر روز کار تعیین شده است. یعنی به ازای هر یک روزی که مشغول به کار بوده‌اید، هفت هزار تومان سنوات به شما تعلق پیدا می‌کند و به این ترتیب، برای محاسبه‌ی حقوق پایه‌ی ماهانه‌ی فرد از شروع دومین سال فعالیتش باید از فرمول زیر پیروی کنیم:
(تعداد روزهای کاری ماه ×۷۰.۰۰۰) + حقوق پایه ماهانه اعلام‌شده در سال جاری = حقوق پایه ماهانه در سال دوم به ریال
پایه سنوات به پایه حقوق اضافه می‌شود و پایه حقوق جدیدی را تشکیل می‌دهد و براساس همین پایه حقوق جدید، در سال‌های آتی محاسبات و افزایش‌ها اعمال خواهد شد.
جدول پایه سنوات روزانه در گذر سال های مختلف
در این‌جا نگاهی به تغییرات پایه سنوات روزانه در سال‌های مختلف می‌اندازیم.
| سال | پایه سنوات روزانه به ریال |
| ۱۳۹۰ | ۲.۰۰۰ |
| ۱۳۹۱ | ۲.۵۰۰ |
| ۱۳۹۲ | ۳.۰۰۰ |
| ۱۳۹۳ | ۵.۰۰۰ |
| ۱۳۹۴ | ۱۰.۰۰۰ |
| ۱۳۹۵ | ۱۰.۰۰۰ |
| ۱۳۹۶ | ۱۷.۰۰۰ |
| ۱۳۹۷ | ۱۷.۰۰۰ |
| ۱۳۹۸ | ۲۳.۳۳۳ |
| ۱۳۹۹ تا قبل از تیرماه | ۵۸.۳۳۳ |
| ۱۳۹۹ بعد از تیرماه | ۳۳.۳۳۳ |
| ۱۴۰۰ | ۴۶.۶۶۶ |
| ۱۴۰۱ | ۷۰.۰۰۰ |
آیا به سنوات، مالیات هم تعلق می گیرد؟
وقتی صحبت از مزایای مالی و پرداخت نقدی در میان باشد، باید به این موضوع هم توجه کنیم که آیا از مبلغ اعلام‌شده مالیات کسر شده است یا آن‌که از مالیات معاف است. اگر به فیش حقوقی‌تان نگاه کنید، مبلغی تحت‌عنوان مالیات بردرآمد از شما کسر خواهد شد. بنابراین می‌توانیم بگوییم که به پایه سنوات به صورت مجزا مالیات تعلق نمی‌گیرد، بلکه مالیات براساس مبلغ حقوق و دستمزد مشخص می‌شود.
اما در مورد سنوات یا همان حق سنوات، ماجرا متفاوت است. نحوه‌ی پرداخت سنوات و پاداش پایان خدمت، در محاسبه شدن یا محاسبه نشدن مالیات تاثیرگذار است. همان‌طور که گفتیم، سنوات به صورت سالانه یا با اتمام قرارداد کاری فرد پرداخت می‌شود. پس می‌توانیم بگوییم که در صورت وقوع یکی از حالت‌های زیر، کارفرما باید نسبت به پرداخت حق سنوات اقدام کند:
- اخراج نیرو کار
- بازنشستگی نیرو کار
- فوت کارگر
- اتمام قرارداد همکاری
- استعفا کارگر
- از کار افتادگی کارگر
حالا اگر کارفرما سنوات را در پایان هر سال محاسبه و پرداخت کند، به‌طوری که فرد همچنان در آن شرکت مشغول به کار باشد؛ مالیات از سنوات کسر خواهد شد. اما اگر سنوات در پایان قرارداد پرداخت شود و بعد از آن، فرد با شرکت تسویه کند، دیگر مالیات از مبلغ پرداختی کسر نخواهد شد. به عنوان مثال اگر با داشتن چهارسال سابقه‌ی کار، از شرکت خارج شوید و شرکت نیز در طول این سال‌ها، مبلغ سنوات را با شما تسویه نکرده باشد؛ مالیات به پاداش پایان خدمت شما تعلق نمی‌گیرد و از آن کسر نمی‌شود.
در مطلبی که خواندید با مبلغ پایه سنوات در سال ۱۴۰۱ آشنا شدید. همچنین از تفاوت پایه سنوات و حق سنوات گفتیم و شما را در مسیر محاسبه‌ی هر یک از آنها راهنمایی کردیم. اگر همچنان به مباحث مربوط به سنوات علاقه‌مند هستید، پیشنهاد می‌کنیم خواندن مطلب مربوط به بازخرید سنوات را در بلاگ بیمه‌شو از دست ندهید.