با اعلام نرخ بیمه مشاغل آزاد و بیمه اختیاری سال ۱۴۰۱ واجدین شرایط بیمه اختیاری و همچنین صاحبین حِرف و مشاغل آزاد می‌توانند برای ثبت‌نام و پرداخت حق بیمه‌شان بهتر تصمیم‌گیری کنند. به همین بهانه امروز از تفاوت بین بیمه اختیاری و بیمه مشاغل آزاد می‌گوییم و نرخ آنها را با یکدیگر مقایسه می‌کنیم. با بیمه‌شو همراه باشید.
شغل آزاد چیست؟
در زمان‌های دور، بیشتر افراد شغل خانوادگی و پدری‌شان را ادامه می‌دادند و در بازار به‌صورت مستقل کار می‌کردند. اما با گذشت زمان و توسعه‌ی شهرها، سازمان‌ها و شرکت‌ها هم خلق شدند و افراد به‌عنوان نیروی کار در این سازمان‌ها مشغول به کار شدند. این موضوع باعث شد تا افراد در دو راهی داشتن شغل آزاد یا کارمندی قرار بگیرند و یکی را انتخاب کنند.
شغل آزاد به شغلی گفته می‌شود که در آن فرد کارفرمای خودش است و مستقل کار می‌کند. بنابراین با مشتریانش بی‌واسطه در ارتباط خواهد بود و به ارائه‌ی خدمات یا مهارتش می‌پردازد.
البته کسی که صاحب کسب‌وکار آزاد است، ممکن است در ادامه پرسنل خودش را جذب و استخدام کند و کارفرمای چند نفر دیگر شود. مغازه‌دارها، معلم‌های خصوصی، تعمیرکارها و آرایشگرهایی که کسب‌وکار مستقل خودشان را دارند، شغل‌شان آزاد قلمداد می‌شود.
درمقابل، کسانی‌که در یک کارگاه و زیرنظر کارفرما کار می‌کنند دیگر شغل‌شان آزاد نیست و طبق قانون رابطه‌ی کارگر و کارفرما بین آنها و مجموعه‌ای که برایش کار می‌کنند، تعریف می‌شود.
بیمه مشاغل آزاد و بیمه اختیاری چیست؟
طبق قانون، کارفرما موظف است برای کارمندانش بیمه رد کند. به این ترتیب که هر ماه باید لیست بیمه‌ای کارگاه را به سازمان تامین اجتماعی اعلام کند و حق‌بیمه‌ی مصوب را برای هر کدام از کارمندانش پرداخت کند. در واقع با پرداخت حق بیمه و رد شدن بیمه است که پرسنل آن کارگاه از مزایای بیمه‌ی تامین اجتماعی بهره‌مند خواهند شد و سابقه‌ی بیمه نیز برایشان ثبت می‌شود.
اما کسی که شغل آزاد دارد، به تعبیری رئیس خودش به حساب می‌آید و دیگر کارفرما بر فعالیت او نظارت نمی‌کند. از آن‌جایی که بیمه تامین اجتماعی فقط برای کسانی که شغل دولتی یا سازمانی دارند، تعریف نشده‌است؛ صاحبین مشاغل آزاد هم می‌توانند از جانب خودشان حق بیمه پرداخت کنند. به این بیمه، بیمه‌ی خویش‌فرما گفته می‌شود. این بیمه به دو گروه تقسیم می‌شود: بیمه‌ی اختیاری و بیمه‌ی صاحبین حرف و مشاغل آزاد.
بیمه اختیاری شباهت بسیار زیادی به بیمه اجباری کارگران دارد. با این تفاوت که دیگر هزینه‌ی حق عائله‌مندی و بیمه‌ی بیکاری توسط بیمه‌گذار پرداخت نخواهد شد. بیمه اختیاری مربوط به کسانی‌ست که نه شغل مشخصی دارند و نه تحت پوشش بیمه هستند. این افراد با مراجعه به سازمان تامین اجتماعی می‌توانند برای ثبت‌نام بیمه‌ی اختیاری اقدام کنند و تحت پوشش خدمات درمانی، بازنشستگی و فوت قرار بگیرند.
بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد اما کمی متفاوت است و مزایای آن به مقدار حق بیمه‌ای که پرداخت می‌کنند، بستگی دارد. شرط ثبت‌نام آن هم فعالیت فرد متقاضی در یک کارگاهِ پروانه‌دار است. یعنی فردی که صاحب شغل آزاد نیست، نمی‌تواند بدون داشتن شغل مشخص برای داشتن این بیمه درخواست دهد.
شرط سن هم برای درخواست بیمه مشاغل آزاد وجود دارد. خانم‌ها حداکثر ۴۵ سال و آقایان حداکثر ۵۰ سال باید داشته باشند. اگر سن‌شان از این مقدار بالاتر باشد باید به ازای هر سالِ مازاد، دو برابر بیشتر سابقه‌ی بیمه داشته باشند.
مثلا یک خانم ۵۰ ساله به شرطی می‌تواند این پوشش را تهیه کند که ۱۰ سال سابقه‌ی بیمه نزد تامین اجتماعی داشته باشد. از آن‌جایی که بسیاری از خدمات درمانی مانند دندان‌پزشکی در بیمه‌ی مشاغل آزاد ارائه نمی‌شود، بسیاری از افراد در کنار تهیه‌ی این بیمه سراغ خرید بیمه درمان تکمیلی هم می‌روند.
جدول مقایسه‌ی کلی بیمه اختیاری با بیمه مشاغل آزاد
| بیمه اختیاری | بیمه صاحبین حرف و مشاغل آزاد |
| نیازمند حداقل سی روز سابقه بیمه | بدون نیاز به سابقه بیمه با رعایت شرط سن |
| بدون نیاز به پروانه کسب | نیازمند پروانه کسب |
| بدون سرانه درمان | با سرانه درمان |
| دارای نرخ ۲۷ درصدی | دارای سه نرخ ۱۲، ۱۴ و ۱۸ درصدی |
| دفترچه درمان اجباری | دفترچه درمان اختیاری |
| پوشش‌های از کار افتادگی، فوت و بازنشستگی | با توجه به مبلغ حق‌بیمه پوشش‌ها مشخص می‌شوند |
جزئیات نرخ بیمه مشاغل آزاد و بیمه اختیاری سال ۱۴۰۱
قبل از بررسی جزئیات نرخ بیمه مشاغل آزاد و بیمه اختیاری باید یک نکته را با هم بررسی کنیم. در بیمه‌های اجباری مبنای محاسبه‌ی حق‌بیمه، میزان پایه حقوق همراه با حق مسکن و بن کارگری است. در واقع سی‌درصد مجموع این سه عدد، مبلغ حق بیمه‌ی اجباری را تشکیل می‌دهد که پرداخت هفت‌درصد آن برعهده‌ی کارگر و پرداخت بیست‌وسه درصد دیگرش برعهده‌ی کارفرماست. پس سهم کارگر و کارفرما ثابت است و بر اساس حقوق و دستمزد کارگر تعیین می‌شود. در بیمه‌های اختیاری نیز نرخ حق‌بیمه برابر با بیست‌وهفت درصد دستمزد محاسبه می‌شود.
اما در بیمه‌های صاحبین حرف و مشاغل آزاد ماجرا کمی متفاوت است. این افراد می‌توانند نرخ حق‌بیمه‌شان را ۱۲، ۱۴ و یا ۱۸ درصد انتخاب کنند و براساس این نرخ انتخابی، خدمات متفاوتی هم به آنها ارائه خواهد شد. با در نظر گرفتن این نکته، در جدول‌های زیر جزئیات نرخ بیمه مشاغل آزاد و بیمه اختیاری سال ۱۴۰۱ را می‌توانید با هم مقایسه کنید:
| نوع بیمه و درصد | تعهدات | مبلغ در ماه‌های ۳۱ روزه | مبلغ در ماه‌های ۳۰ روزه |
| مشاغل آزاد ۱۲ درصد | بازنشستگی و فوت بعد از آن | ۵۱۸.۲۸۹ تومان | ۵۰۱.۵۷۰ تومان |
| مشاغل آزاد ۱۴ درصد | بازنشستگی و فوت قبل و بعد از آن | ۶۰۴.۶۷۰ تومان | ۵۸۵.۱۶۵ تومان |
| مشاغل آزاد ۱۸ درصد | بازنشستگی، فوت و از کارافتادگی | ۷۷۷.۴۳۳ تومان | ۷۵۲.۳۵۵ تومان |
| نوع بیمه | تعهدات | مبلغ بیمه در شش ماهه‌ی اول |
| بیمه اختیاری با یک‌دوم حداقل دستمزد | انواع مستمری‌ها، کمک هزینه کفن و دفن، پروتز و اروتز و درمان | ۱.۳۹۹.۳۸۰ تومان |
در کنار این جدول‌ها، بد نیست نگاهی به جزئیات حق‌بیمه‌ی اجباری کارگران در سال ۱۴۰۱ هم بیندازیم:
جدول کامل حق بیمه کارگران در سال ۱۴۰۱
| ردیف | عنوان | ماهیانه ۳۱ روز | ماهیانه ۳۰ روز | اسفند (۲۹ روز) |
| ۱ | حداقل دستمزد (روزانه: ۱.۳۹۳.۲۵۰) | ۴۳.۱۹۰.۷۵۰ | ۴۱.۷۹۷.۵۰۰۰ | ۴۰.۴۰۴.۲۵۰ |
| ۲ | حق خواروبار | ۸.۵۰۰.۰۰۰ | ۸.۵۰۰.۰۰۰ | ۸.۵۰۰.۰۰۰ |
| ۳ | حق مسکن | ۶.۵۰۰.۰۰۰ | ۶.۵۰۰.۰۰۰ | ۶.۵۰۰.۰۰۰ |
| ۴ | جمع مشمول حداقل بیمه اجباری | ۵۸.۱۹۰.۷۵۰ | ۵۶.۷۹۷.۵۰۰ | ۵۵.۴۰۴.۲۵۰ |
| ۵ | بیمه سهم کارفرما (۲۰ درصد) | ۱۱.۶۳۸.۱۵۰ | ۱۱.۳۵۹.۵۰۰ | ۱۱.۰۸۰.۸۵۰ |
| ۶ | بیمه بیکاری سهم کارفرما (۲۰ درصد) | ۱.۷۴۵.۷۲۳ | ۱.۷۰۳.۹۲۵ | ۱.۶۶۲.۱۲۸ |
| ۷ | جمع بیمه سهم کارفرما (۲۳ درصد) | ۱۳.۳۸۳.۸۷۳ | ۱۳.۰۶۳.۴۲۵ | ۱۲.۷۴۲.۹۷۸ |
| ۸ | بیمه سهم کارگر (۷ درصد) | ۴.۰۷۳.۳۵۳ | ۳.۹۷۵.۸۲۵ | ۳.۸۷۸.۲۹۸ |
| ۹ | جمع مبلغ بیمه پرداختنی (۳۰ درصد) | ۱۷.۴۵۷.۲۲۵ | ۱۷.۰۳۹.۲۵۰ | ۱۶.۶۲۱.۲۷۵ |
ثبت نام بیمه مشاغل آزاد و بیمه اختیاری
در گذشته ثبت‌نام بیمه‌های خویش‌فرما به‌صورت حضوری و در شعب بیمه‌ی تامین اجتماعی انجام می‌شد. اما اکنون می‌توانید مراحل ثبت‌نام‌تان را آنلاین و از طریق سایت تامین اجتماعی انجام دهید.
کافی‌ست در این سایت یک حساب کاربری با مشخصات خودتان بسازید و از طریق آن، درخواست‌تان را برای بیمه اختیاری یا بیمه مشاغل آزاد ثبت کنید. با ساخت حساب کاربری و بررسی سابقه‌ی بیمه‌تان توسط سایت، صلاحیت شما برای ثبت‌نام بیمه‌های خویش‌فرما مشخص می‌شود.
اگر قصد مراجعه‌ی حضوری به شعب تامین اجتماعی را دارید، باید لیست مدارک زیر را به تفکیک برای بیمه‌ی اختیاری و بیمه مشاغل آزاد تهیه کنید.
ثبت نام بیمه اختیاری
- اصل شناسنامه و کار ملی (آقایان باید کارت معافیت یا پایان خدمت را هم ارائه دهند.)
- سه قطعه عکس پرسنلی جدید
- تکمیل فرم‌های ثبت‌نام
- ثبت درخواست
- انجام معاینه
ثبت نام بیمه صاحبین حرف و مشاغل آزاد
- مراجعه به کارگزاری بیمه
- ارائه‌ی اصل و رونوشت صفحات شناسنامه
- ارائه‌ی اصل و رونوشت کارت ملی (آقایان باید کارت معافیت یا پایان خدمت را هم ارائه دهند.)
- پنج قطعه عکس پرسنلی جدید
- انجام معاینه
- اخذ شماره بیمه
در مطلبی که خواندید با جزئیات نرخ بیمه مشاغل آزاد و بیمه اختیاری سال ۱۴۰۱ به خوبی آشنا شدید. همچنین از تفاوت بیمه اختیاری و بیمه مشاغل آزاد گفتیم و تعهدات هر یک از این بیمه‌ها را بررسی کردیم.
از آن‌جایی که پوشش‌های بیمه تامین اجتماعی تعهدات کم و فرانشیز بالایی دارد، توصیه می‌کنیم در کنار بیمه‌ی پایه حتما به فکر تهیه‌ی بیمه تکمیلی درمان یا خرید بیمه عمر و سرمایه‌گذاری هم باشید. بیمه‌شو برای تهیه‌ی این بیمه‌نامه‌ها همراه شماست.