درست است که با خرید بیمه مسافرتی می‌توانیم بخش زیادی از هزینه‌های پیش‌بینی‌نشده‌ی سفر را پرداخت کنیم؛ اما عوارض خروج از کشور از آن دست هزینه‌هایی‌ست که حتی بیمه مسافرتی هم نمی‌تواند مسئولیت پرداخت آن را برعهده بگیرد. چه مخالف و ناراضی باشیم و چه برایمان فرقی نداشته باشد؛ مجبور خواهیم بود تا برای خروج از کشور عوارض پرداخت کنیم.
معمولا عوارض خروج از کشور یکی از آن هزینه‌های سربار و ناخوشایندی است که هیچ‌کسی با رضایت‌خاطر آن را پرداخت نمی‌کند. به‌خصوص کسانی که چند بار در سال به سفر خارجی می‌روند و مجبورند مبلغ بیشتری را بابت عوارض بپردازند؛ صدای شکایت‌شان بلندتر است. به‌هرحال، هر ایرانی‌ای که قصد خروج از مرزهای کشور را داشته باشد، باید عوارض بپردازد و این مبلغ بسته به نوع سفر و تعداد دفعات آن در سال متفاوت خواهد بود.
در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ بیمه‌شو درباره‌ی عوارض خروج از کشور و جزئیات آن در سال ۱۴۰۱ می‌گوییم. همچنین نگاهی گذرا به بیمه مسافرتی می‌اندازیم تا ببینیم آیا پوشش خاصی برای پرداخت عوارض خروج از کشور در این بیمه‌نامه وجود دارد یا خیر. پس تا انتهای این مطلب با ما و بلاگ بیمه‌شو همراه باشید.
عوارض خروج از کشور چیست؟
حتما در سفرهای جاده‌ای و زمینی با تابلوی «عوارضی» و ایست‌های مربوط به آن، برخورد داشته‌اید. عوارض خروج از کشور هم چیزی شبیه به همان ایست‌های عوارضی است و برای آن‌که بتوانید به سفر و مسیرتان ادامه بدهید، باید مبلغی را به مامور عوارضی بپردازید. البته عوارضی جاده‌ها، مبلغی‌ست که صرف بهبود وضعیت جاده‌ها و احداث مسیرهای تازه می‌شود؛ اما عوارض خروج از کشور در واقع همان مالیات سفر است که به بهانه‌ی پوشش هزینه‌های گردشگری و جبران خسارت‌های ناشی از خروج ارز دریافت می‌شود.
اما سابقه‌ی دریافت عوارض خروج از کشور به سال‌های جنگ میان ایران و عراق بازمی‌گردد. در آن زمان، این مبلغ بابت جبران هزینه‌های ناشی از جنگ از مسافران دریافت می‌شد. در سال‌های بعد، درست است که جنگ به پایان رسید؛ اما دریافت عوارض خروج از کشور همچنان به قوت خودش باقی ماند تا هر سال در قانون بودجه‌ی کشور، تعرفه و نرخ مخصوص به خودش را داشته باشد.
روند صعودی افزایش نرخ عوارض خروج از کشور را می‌توانیم به شکل زیر خلاصه کنیم:
- شروع دریافت عوارض خروج از کشور از سال ۱۳۶۴ به ازای دریافت مبلغ پنجاه هزار ریال بابت اولین خروج از کشور با گذرنامه‌ی ایرانی
- افزایش تدریجی مبلغ عوارض خروج از کشور تا سال ۱۳۹۷ که به ناگهان این مبلغ به ۲۵۰ تا ۳۵۰ هزار تومان رسید
- افزایش دوباره‌ی عوارض خروج از کشور در سال ۱۴۰۰ و دریافت ۴۰۰ هزار تومان بابت اولین خروج در سال
چه کسی نرخ عوارض خروج از کشور را تعیین می کند؟
قانون دریافت عوارض خروج از کشور در مجلس شورای اسلامی تصویب می‌شود، اما تعیین نرخ آن مسیر طولانی و پُرپیچ‌وخمی را پشت سر می‌گذارد تا به‌صورت رسمی مشخص و اعلام شود. در قدم اول، نرخ عوارض در جلسات هیئت دولت مطرح می‌شود تا اعضای هیئت دولت درباره‌ی آن نظر بدهند و به توافق آراء برسند. در ادامه، مبلغ مشخص‌شده به کمیسیون اقتصادی مجلس ارجاع داده می‌شود تا در صورت صلاحدید، تصویب شود. اما ماجرا به همین‌جا ختم نمی‌شود؛ بلکه مبلغ عوارض خروج از کشور باید به وزارت اقتصاد و دارایی نیز ابلاغ شود.
نهادی که مسئولیت دریافت و نگهداری عوارض خروج از کشور را دارد، سازمان امور مالیاتی‌ست. نمایندگان این سازمان، مبلغ عوارض را از مسافران دریافت می‌کنند و آن را به حساب درآمد عمومی نزد خزانه‌داری کل کشور واریز می‌کنند. در پایان، مبلغ عوارض خروج صرف هزینه‌هایی می‌شود که قبلا به تصویب رسیده است.
چه زمانی باید عوارض خروج از کشور را پرداخت کنیم؟
عوارض خروج از کشور برای تمام سفرهای خارجی در نظر گرفته شده است. به این ترتیب فرقی نمی‌کند که به سفر زیارتی می‌روید یا به سفر سیاحتی؛ در هر صورت باید مبلغ عوارض را قبل از خروج‌تان پرداخت کنید. همچنین بسیاری از افراد فکر می‌کنند که عوارض خروج از کشور فقط برای سفرهای هوایی‌ست؛ در صورتی که برای تمام سفرهای هوایی، زمینی و دریایی هم به تهیه‌ی بیمه مسافرتی نیاز خواهید داشت و هم پرداخت عوارض خروج الزامی خواهد بود.
البته باید یادآوری کنیم که از گروه‌های زیر عوارض خروج دریافت نمی‌شود:
- دانشجویانی که در کشورهای دیگر با ویزای تحصیلی مشغول به تحصیل هستند
- جانبازان و بیمارانی که جهت درمان به کشورهای دیگر سفر کرده‌اند (همچنین همراهان بیمار مشمول تخفیف خواهند شد.)
- خدمه‌ی پرواز، کشتی و وسایل نقلیه‌ی دیگر
- ایرانیانی که مقیم کشورهای دیگر هستند
- ایرانیانی که در کشورهای دیگر شاغل هستند
- افرادی که گذرنامه‌ی سیاسی دارند
- مسافران اربعین برای سفر به کشور عراق
نرخ عوارض خروج از کشور در سال ۱۴۰۱ چقدر است؟
همان‌طور که گفتیم نرخ نهایی عوارض خروج در جلسات هیئت دولت تعیین می‌شود و سپس توسط مجلس به تصویب می‌رسد. هزینه عوارض خروج از کشور در سال ۱۴۰۱ به ترتیب زیر است:
- برای مسافران عادی در دفعات اول، دوم، سوم و بالاتر در سال ۱۴۰۱ به ترتیب برابر با ۴۰۰، ۶۰۰ و ۸۰۰ هزار تومان از تمامی مرزها خواهد بود.
- برای زائرین حج تمتع و عمره در دفعات اول، دوم، سوم و بالاتر در سال ۱۴۰۱ به ترتیب برابر با ۱۳۲، ۱۹۸ و ۲۶۴ هزار تومان از تمامی مرزها خواهد بود.
- برای زائرین عتبات عالیات در دفعات اول، دوم، سوم و بالاتر در سال ۱۴۰۱ به ترتیب برابر با ۳۷ هزار و پانصد، ۴۵ و ۴۵ هزار تومان برای مرزهای هوایی خواهد بود.
- برای زائرین عتبات عالیات در دفعات اول، دوم، سوم و بالاتر در سال ۱۴۰۱ به ترتیب برابر با ۱۲ هزار و پانصد، ۱۵ و ۱۵ هزار تومان برای مرزهای زمینی و دریایی خواهد بود.
- برای مرز نشینان در دفعات اول، دوم، سوم و بالاتر در سال ۱۴۰۱ به ترتیب برابر با ۷۵، ۶۰۰ و ۸۰۰ هزار تومان برای مرزهای هوایی خواهد بود.
- برای مرز نشینان در دفعات اول، دوم، سوم و بالاتر در سال ۱۴۰۱ به ترتیب برابر با ۲۵، ۶۰۰ و ۸۰۰ هزار تومان برای مرزهای زمینی و دریایی خواهد بود.
- برای ورزشکاران تیم ملی با مجوز از وزارت ورزش در دفعات اول، دوم، سوم و بالاتر در سال ۱۴۰۱ برابر با ۲۶۴ هزار تومان از تمامی مرزها خواهد بود.
- برای کودکان نیز باید عوارض خروج از کشور پرداخت شود و از این نظر محدودیت سنی یا جنسیتی وجود ندارد.
- در سال ۱۴۰۱، عوارض خروج از کشور برای زائرین اربعین ملغی اعلام شد و به این ترتیب، سفر به عراق در بازه‌ی زمانی اربعین بدون نیاز به پرداخت عوارض خروج از کشور امکان‌پذیر بود.
- پوشش پرداخت عوارض خروج از کشور در بیمه‌نامه‌های مسافرتی ارائه نمی‌شود. چرا که این بیمه‌نامه برای جبران حوادث و پیشامدهایی‌ست که در حین سفر رخ می‌دهد. در حالی‌که عوارض خروج از کشور، مبلغی‌ست که از پیش تعیین شده است و هر مسافری ملزم به پرداخت آن است.
چگونه عوارض خروج از کشور را پرداخت کنیم؟
در حال حاضر امکان پرداخت اینترنتی عوارض خروج از کشور وجود دارد و شما به آسانی می‌توانید با وارد کردن اطلاعات هویتی مسافر در سامانه‌ی سداد مبلغ عوارض خروج را پرداخت کنید. دقت داشته باشید که فرم الکترونیکی موجود در سایت باید دقیقا طبق اطلاعات هویتی مسافر تکمیل شود. بعد از وارد کردن اطلاعاتی مانند شماره تلفن، نوع سفر، کد ملی مسافر و ایمیل آدرس؛ به صفحه‌ی پرداخت عوارض خروج از کشور هدایت می‌شوید. با پرداخت مبلغ مشخص‌شده، فایل پرداخت عوارض به شما نشان داده می‌شود که باید پرینت آن را در هنگام عبور از گیت بررسی پاسپورت به مامور کنترل گذرنامه نشان دهید.
به‌خاطر داشته باشید که اگر به هر دلیلی سفر شما لغو شد، گواهی پرداخت عوارض خروج از کشور تا پایان سال اعتبار خواهد داشت و می‌توانید برای سفر بعدی‌تان از آن استفاده کنید؛ به شرط آن‌که مبلغ عوارض خروج از کشور برای مقصد موردنظرتان برابر با همان مبلغی باشد که قبلا برای آن، گواهی پرداخت عوارض دریافت کرده‌اید.
در مطلبی که خواندید با جزئیات عوارض خروج از کشور در سال ۱۴۰۱ آشنا شدید. حالا به خوبی می‌دانید که برای سفر به هر نقطه‌ای در خارج از مرزهای جغرافیایی باید مبلغی را تحت‌عنوان عوارض خروج از کشور پرداخت کنید و گواهی پرداخت آن را همراه با پاسپورت‌تان به مامور کنترل گذرنامه نشان دهید.