گواهینامه مهم‌ترین مدرکی‌ست که به شما اجازه‌ی نشستن پشت فرمان و رانندگی کردن را می‌دهد. بدون داشتن گواهینامه، حتی رانندگی کردن در خلوت‌ترین کوچه‌ها و خیابان‌ها هم ممنوع است و اگر حادثه‌ای رخ دهد یا پلیس متوجه‌ی این موضوع شود، جریمه‌ی سختی را برای راننده در نظر می‌گیرد. در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ بیمه‌شو به تمام نکات مهمی اشاره می‌کنیم که باید در مورد گواهینامه‌تان بدانید.
از جریمه‌ی نداشتن گواهینامه و مجازات رانندگی بدون گواهینامه و عدم تمدید به موقع آن خواهیم گفت. همچنین به این پرسش مهم پاسخ می‌دهیم که آیا بیمه شخص ثالث، مسئولیت جبران خسارت حوادثی را که راننده در آن گواهینامه نداشته است، می‌پذیرد یا خیر. پس اگر مشتاقید تا بیشتر از قوانین گواهینامه بدانید، تا انتهای این مطلب با ما و بلاگ بیمه‌شو همراه باشید.
گواهینامه رانندگی چیست و انواع آن کدام است؟
گواهینامه واژه‌ای آشنا برای همه و به خصوص برای عاشقان رانندگی‌ست. گواهینامه‌ی رانندگی که ممکن است آن را با نام «تصدیق رانندگی» هم بشناسید، مدرکی رسمی و معتبر است که نشان می‌دهد دارنده‌ی آن، اجازه‌ی رانندگی با وسایل نقلیه‌ی دارای موتور مانند اتومبیل، موتورسیکلت، اتوبوس و کامیون را داراست. غیر از این موضوع، گاهی و در بعضی از موقعیت‌ها می‌توان از گواهینامه‌ی رانندگی به عنوان مدرک هویتی نیز استفاده کرد.
به صورت کلی، گواهینامه در پنج نوع صادر می‌شود:
- گواهینامه پایه یک: مخصوص رانندگی با خودروهای باربری بیش از شش تن و همچنین خودروهای مسافربری با ظرفیت بیش از ۲۶ نفر است. برای آن‌که بتوانید برای دریافت گواهینامه‌ی پایه یک اقدام کنید، باید حداقل ۲۵ ساله باشید و همچنین دو سال از تاریخ دریافت گواهینامه‌ی پایه‌ی دوی شما گذشته باشد.
- گواهینامه پایه دو: این گواهینامه مخصوص رانندگی با خودروهای باربری تا حداکثر شش تن و همچنین خودروهای مسافربری با ظرفیت حداکثر ۲۶ نفر است. برای آن‌که بتوانید برای دریافت گواهینامه‌ی پایه دو اقدام کنید، باید حداقل ۲۳ ساله باشید و همچنین دو سال از تاریخ اخذ گواهینامه‌ی پایه‌ی سه‌تان گذشته باشد.
- گواهینامه پایه سه: همان گواهینامه‌ی پرطرفدار و رایجی که افراد با رسیدن به سن ۱۸ سالگی می‌توانند برای دریافت آن اقدام کنند و آزمون دهند. این گواهینامه مخصوص رانندگی با خودروهای سواری با ظرفیت حداکثر ۹ نفر و همچنین وانت تا حداکثر سه‌ونیم تن است.
- گواهینامه ویژه: همان‌طور که از نامش پیداست، این گواهینامه برای شرایط خاص و ویژه صادر می‌شود. به عنوان نمونه برای رانندگی با خودروهای عمرانی، صنعتی، کشاورزی و کارگاهی به گواهینامه‌ی ویژه نیاز خواهید داشت. برای دریافت این گواهینامه باید حداقل ۲۰ ساله باشید و همچنین از مراجع پزشکی، گواهی سلامت جسمی و روانی دریافت کنید.
- گواهینامه موتورسیکلت: با دریافت گواهینامه‌ی موتورسیکلت، در سه سال ابتدایی مجاز خواهید بود تا با موتورسیکلتی با حداکثر ۲۰۰ سی‌سی رانندگی کنید. برای نشستن پشت موتورسیکلت‌های بیش از ۲۰۰ سی‌سی، حداقل باید ۲۳ ساله باشید و همچنین سه سال از تاریخ اخذ گواهینامه‌ی موتورسیکلت‌تان گذشته باشد.
بیمه شخص ثالث و پرداخت خسارت رانندگی بدون گواهینامه
همان‌طور که می‌دانید بیمه شخص ثالث از انواع بیمه‌نامه‌های اجباری‌ست و به ازای هر وسیله‌ی نقلیه‌ای که در کوچه و خیابان می‌بینید، باید یک بیمه‌نامه معتبر و متناسب شخص ثالث نیز وجود داشته باشد. یکی از مدارکی که در زمان صدور بیمه‌نامه‌ی شخص ثالث از شما درخواست می‌شود، تصویر گواهینامه‌تان است.
اما فرض کنید شرایطی رخ داده است که فرد بدون داشتن گواهینامه پشت فرمان نشسته است و در حادثه‌ی رانندگی، مقصر شناخته شده است. در چنین حالتی، آیا شرکت بیمه خسارت وارد شده به اشخاصِ ثالثِ زیان‌دیده در حادثه را پرداخت خواهد کرد؟
پاسخ آن است که شرکت بیمه وظیفه دارد تا تحت هر شرایطی، خسارت ایجادشده را جبران کند. بنابراین حتی اگر راننده‌ی مقصر حادثه، فاقد گواهینامه باشد؛ باز هم شرکت بیمه موظف به پرداخت خسارت خواهد بود. با این تفاوت که در ادامه، شرکت بیمه خسارت پرداختی را از بیمه‌گذار بازپس می‌گیرد.
پس گرفتن مبلغ خسارت می‌تواند به صورت یک‌جا یا قسطی باشد. همچنین اگر تصادف با فوت همراه باشد، راننده مقصر شناخته می‌شود و متهم به جرم قتل خواهد شد. به این ترتیب، تحت هیچ شرایطی بدون داشتن گواهینامه‌ی معتبر و متناسب با نوع وسیله‌ی نقلیه‌تان پشت فرمان ننشینید.
جریمه رانندگی بدون گواهینامه چیست؟
برای آن‌که با جزئیات جریمه و مجازات رانندگی بدون گواهینامه آشنا شویم، باید سراغ متن قانون برویم. طبق ماده ۷۲۳ قانون مجازات اسلامی، هرکس بدون گواهینامه رسمی، اقدام به رانندگی و یا تصدی وسایل موتوری که مستلزم داشتن گواهینامه مخصوص است، کند؛ به مجازات حبس یا پرداخت جزای نقدی یا هر دوی آنها محکوم می‌شود.
در کنار قانون مجازات اسلامی، باید به قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی نیز توجه کنیم. طبق ماده‌ی ۱۰ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی، در صورتی‌که راننده بدون گواهینامه اقدام به رانندگی کند، وسیله‌ی نقلیه‌اش متوقف می‌شود و راننده نیز به مرجع قضایی معرفی خواهد شد.
رانندگی بدون داشتن گواهینامه متناسب با همان وسیله نقلیه
همان‌طور که در ابتدای متن به انواع گواهینامه اشاره کردیم، برای نشستن پشت فرمان هر نوع وسیله‌ی نقلیه‌ای؛ باید گواهینامه‌ی متناسب با همان وسیله‌ی نقلیه را داشته باشید. به این ترتیب، اگر فقط گواهینامه‌ی پایه سه و پایه دو دارید، با محدودیت‌هایی مانند محدودیت‌های زیر روبه‌رو خواهید بود:
- از تاریخ شروع اعتبار گواهینامه، به مدت سه ماه نمی‌توانید به تنهایی رانندگی کنید و باید یک همراه داشته باشید.
- در یک سال ابتدایی ِدریافت گواهینامه، حق رانندگی در محدوده‌ی خارج از شهر را نخواهید داشت.
- برای آن‌که بتوانید با خودروهای سنگین‌تر رانندگی کنید، باید گواهینامه‌ی متناسب با همان وسیله‌ی نقلیه را داشته باشید.
رانندگی با گواهینامه ای که تمدید نشده است
تاریخ اعتبار گواهینامه روی آن درج شده است و به صورت معمول، هر ده سال یک‌بار باید برای تمدید گواهینامه‌تان اقدام کنید. البته تمدید گواهینامه نیازی به آزمون مجدد ندارد و با ارائه‌ی مدارک لازم، پرداخت هزینه و انجام معاینه‌ی چشم، گواهینامه‌تان برای ده سال دیگر (تا ۶۵ سالگی) تمدید خواهد شد. اما سوالی که مطرح می‌شود آن است که آیا رانندگی با گواهینامه‌ی تمدیدنشده، باز هم خلاف قانون به حساب می‌آید و شامل جریمه می‌شود؟
پاسخ آن است که عدم تمدید گواهینامه با نداشتن گواهینامه متفاوت است. اگر در زمان مقرر برای تمدید گواهینامه‌تان اقدام نکرده باشید، می‌توانید با پرداخت جریمه‌ی نقدی آن را تمدید کنید. در چنین حالتی، حتی در صورت وقوع تصادف و اثبات تقصیر بیمه‌گذار، خسارت توسط شرکت بیمه پرداخت خواهد شد و نیازی به بازپرداخت آن توسط بیمه‌گذار نیست. همچنین از نظر قانونی نیز، عدم تمدید گواهینامه و رانندگی با گواهینامه‌ی منقضی‌شده با جریمه‌ی نقدی همراه خواهد بود.
مجازات رانندگی بدون گواهینامه برای افراد کمتر از هجده سال
همان‌طور که می‌دانید برای دریافت گواهینامه پایه سوم، حداقل باید هجده سال تمام داشته باشید. شرکت در کلاس‌های آموزش رانندگی نیز تا قبل از هجده‌سالگی مجاز نیست و همچنین برای شرکت در آزمون رانندگی و دریافت گواهینامه، نباید سن‌تان از هجده سال کمتر باشد. اما نکته‌ی مهمی که در این میان وجود دارد آن است که رانندگی زیر هجده سال، درست مانند رانندگی کردن، بدون داشتن گواهینامه است.
مادامی که گواهینامه ندارید و پشت فرمان نشسته‌اید، مرتکب جرم شده‌اید و فارغ از سن‌وسال‌تان مجازات و جریمه خواهید داشت. به این ترتیب، از دید قانون مجازات اسلامی، چه افراد کمتر از هجده‌سال و چه افراد بالای هجده‌سالی که گواهینامه ندارند؛ به مجازات واحد و یکسانی محکوم می‌شوند. در مطلبی که خواندید با جریمه نداشتن گواهینامه و همچنین ارتباط بین بیمه شخص ثالث و به همراه نداشتن گواهینامه آشنا شدید.
پیشنهاد ما به شما آن است که در زمان رانندگی مدارک مهمی مانند کارت ماشین، گواهینامه، بیمه‌نامه شخص ثالث، برگه معاینه‌ی فنی و کارت سوخت ماشین‌تان را به همراه داشته باشید. همراه داشتن این مدارک یعنی در کنار داشتن مهارت رانندگی، به قوانین و نکات ایمنی نیز توجه می‌کنید و رعایت همین موارد ساده، از شما راننده‌ای نمونه و باوجدان می‌سازد.