تصادف زنجیره‌ای واژه‌ای‌ست که با آسیب جانی و خسارت مالی و هزینه‌های سرسام‌آور گره خورده است. به‌صورت کلی در تصادف‌ها راننده‌ای که مقصر حادثه بوده‌است، مسئول جبران خسارت شناخته می‌شود. اما وقتی از تصادف زنجیره‌ای حرف می‌زنیم، بعید است که راننده‌ی مقصر بتواند به‌تنهایی خسارات وارده را جبران کند و به همین دلیل، باید سراغ شرکت بیمه و بیمه‌نامه‌ی شخص ثالث برود.
شناخت راننده‌ی مقصر در صحنه‌ی تصادف زنجیره‌ای آسان نیست. به‌خصوص که هرکدام از راننده‌ها سعی می‌کنند دیگری را مسئول حادثه جلوه دهند. اما تعیین مقصر نهایی حادثه برعهده‌ی پلیس راهنمایی و رانندگی‌ست و آن‌ها براساس قانون تصادفات زنجیره‌ای، مسبب یا مسببین حادثه را تشخیص می‌دهند. سپس بقیه‌ی افراد از محل بیمه‌نامه‌ی شخص ثالث خودروی راننده‌ی مقصر، سهم خسارت خود را دریافت می‌کنند.
قبلا در بلاگ بیمه‌شو از انواع تصادف زنجیره‌ای و فرآیند تعیین راننده‌ی مقصر گفته‌ایم. امروز از پوشش‌های بیمه شخص ثالث و سقف تعهدات آن در جبران خسارت‌های تصادف زنجیره‌ای می‌گوییم. با ما همراه باشید.
قوانین حاکم بر تصادف زنجیره ای
اگر از نزدیک شاهد تصادف زنجیره‌ای نبوده‌اید، حتما در اخبار و روزنامه‌ها تصاویر ناخوشایند آن را دیده‌اید. تصادف زنجیره‌ای به حادثه‌ای گفته می‌شود که در آن حداقل سه خودرو به‌صورت پی‌درپی با یکدیگر برخورد کنند و تصادفی زنجیره‌وار اتفاق بیفتد. در تصادف‌های سنگین زنجیره‌ای که بیشتر در بزرگراه‌ها و جاده‌ها رخ می‌دهد، تعداد خودروهای درگیر در حادثه بالاست و به همین ترتیب میزان خسارت وارده به اشخاص و اتومبیل‌ها نیز چندین برابر یک تصادف عادی خواهد بود.
تصور عموم بر این است که در تصادف زنجیره‌ای فردی که از عقب با خودروی شما برخورد کرده‌است، مقصر حادثه است و مسئول پرداخت خسارت خواهد بود. درصورتی‌که همیشه این‌طور نیست و برای تعیین مقصر اصلی باید عوامل دیگری را هم درنظر گرفت. به‌خاطر داشته باشید که برای پرداخت خسارت تصادفات زنجیره‌ای، نظر مامور پلیس راهنمایی و رانندگی است که اهمیت دارد. حتی ممکن است در موقعیت‌های پیچیده‌تر، به حضور پلیس ویژه و پلیس راه هم نیاز داشته باشیم.
تصادف زنجیره‌ای و تشخیص مقصر
مهم‌ترین مسئله در تصادف زنجیره‌ای، تشخیص راننده‌ی مقصر است. چرا که تعداد خودروهای درگیر در این تصادفات، بیشتر از دو خودرو بوده و به‌طبع اختلاف‌نظر برای تعیین مسبب حادثه نیز بیشتر می‌شود. قانون‌گذار برای آن‌که فرآیند تشخیص مقصر را ساده‌تر کند، دو حالت کلی را برای تصادف زنجیره‌ای درنظر گرفته است. تشخیص مقصر در هر کدام از این دو وضعیت متفاوت خواهد بود.
- تصادف در زمانی که تمامی خودروها ایستاده باشند: تصور کنید که شما و بقیه‌ی خودروها پشت چراغ قرمز توقف کرده‌اید و منتظر سبز شدن چراغ هستید. ناگهان خودرویی از پشت با شما برخورد می‌کند و در اثر شدت تصادف، خودروی شما نیز به‌جلو رانده شده و با اتومبیل روبه‌رویی برخورد می‌کنید و به این‌ترتیب همزمان چندین خودرو با یکدیگر تصادف می‌کنند. در وضعیت ایست و توقف کامل خودروها، اولین خودرویی که شروع‌کننده‌ی تصادف بوده مقصر شناخته شده و باید خسارت وارده به تمامی خودروها را پرداخت کند.
- تصادف در زمانی که ماشین‌ها در حال حرکت باشند: این‌بار شما در حال رانندگی هستید که ناگهان خودرویی از عقب با شما برخورد می‌کند و باعث می‌شود تا شما و بقیه‌ی اتومبیل‌ها به‌صورت متوالی با یکدیگر برخورد کنید. در این وضعیت قانون‌گذار دلیل تصادف شما با خودروی روبه‌رویی‌تان را عدم رعایت حریم و فاصله‌ی قانونی می‌داند. به همین علت هر خودرو باید خسارت وارده به خودروی جلویی خود را پرداخت کند. البته این وضعیت می‌تواند پیچیدگی‌هایی داشته باشد که باید توسط مامور راهنمایی و رانندگی بررسی شود.
پرداخت خسارت در تصادف زنجیره ای با بیمه شخص ثالث
بعد از مشخص شدن مقصر یا مقصرهای حادثه، راننده‌ی مقصر نزد شرکت بیمه می‌رود تا از محل بیمه‌نامه‌ی شخص ثالث سهم خودش را در خسارت ایجاد شده، جبران کند. هنگام خرید بیمه‌نامه‌ی شخص ثالث شما سقف معینی را بابت تعهدات بیمه‌گر انتخاب می‌کنید. این مبلغ معمولا عددی معقول و منطقی است که از نظر شما و بیمه‌گر برای پرداخت خسارت‌های مربوط به تصادف دو خودرو کافی به‌نظر می‌رسد.
شرکت‌های بیمه نیز هر سال، مبلغی را تحت‌عنوان سقف و کف تعهدات پوشش بیمه‌ی شخص ثالث عنوان می‌کنند. مبلغی که بر اساس نرخ دیه‌ی آن سال تعیین می‌شود. مثلا میزان تعهدات بیمه شخص ثالث در سال ۱۴۰۰ از شانزده میلیون تومان تا سیصد و بیست میلیون تومان مشخص شده بود و شما با توجه به میزان ریسک رانندگی و نیازتان می‌توانستید میزان تعهد بیمه‌گر را در بیمه‌نامه‌تان مشخص کنید.
چه دو خودرو با هم تصادف کنند و چه یک تصادف سنگین زنجیره‌ای روی دهد، در هر صورت شرکت بیمه از محل بیمه‌نامه‌ی ثالث به تعهداتش عمل می‌کند و تا سقف تعهدات خود، مبلغ خسارت را می‌پردازد. اما نکته آن‌جاست که در تصادف‌های زنجیره‌ای، میزان خسارت وارده بسیار بیشتر از سقف تعهدات بیمه‌گر است. از طرفی، راننده‌ی مقصر هم به‌تنهایی نمی‌تواند از پس پرداخت باقیمانده‌ی خسارت برآید و نیاز به کمک و حمایت دارد. در چنین وضعیتی چه کار باید کرد؟
بیمه بدنه و جبران خسارت در تصادف زنجیره ای
همان‌طور که گفتیم میزان خسارت در تصادف زنجیره‌ای به‌صورت قابل‌توجهی بالاست و در اکثر موارد از سقف تعهدات پوشش بیمه شخص ثالث بیشتر می‌شود. در این زمان چه باید کرد؟ چه در تصادف دو خودرو و چه در تصادف زنجیره‌ای، راننده‌ی مقصر موظف است که مابه‌التفاوت را خودش پرداخت کند. اما اگر فرد، توان مالی پرداخت خسارت را نداشته باشد، شرکت بیمه از محل بیمه‌ی بدنه از او حمایت خواهد کرد. بنابراین باقیمانده‌ی خسارت از محل بیمه‌ی بدنه به اشخاص ثالث پرداخت می‌شود و در آینده از بیمه‌گذار به‌صورت قسطی پس گرفته می‌شود.
امکان استفاده‌ی همزمان در بیمه‌ی شخص ثالث و بیمه‌ی بدنه در این موقعیت‌هاست که مهم و کاربردی می‌شود. بنابراین راننده‌ی مقصر تا جایی که توان مالی‌اش اجازه می‌دهد، خسارت زیان‌دیدگان را می‌پردازد و مابقی را از محل بیمه‌نامه‌ی بدنه‌ی خود دریافت می‌کند و بعدا با شرکت بیمه تسویه می‌کند. برای روشن‌تر شدن موضوع، به مثال زیر توجه کنید.
راننده‌ی مقصر قبلا پوشش بیمه‌ای شخص ثالث را با سقف تعهدات سی میلیون تومان تهیه کرده‌است. در حادثه‌ی رانندگی، درمجموع صد میلیون تومان خسارت به اشخاص و اتومبیل‌ها وارد شده است و مسئولیت تمام خسارات با راننده‌ی مقصر است. بیمه‌گر از محل بیمه‌نامه‌ی شخص ثالث، سی میلیون تومان را به تناسب بین زیان‌دیدگان پرداخت می‌کند. مابقی مبلغ که هفتاد میلیون تومان است توسط راننده و بیمه‌ی بدنه تامین می‌شود. ممکن است راننده‌ی مقصر، ده میلیون تومان را خودش پرداخت کند و از محل بیمه‌نامه‌ی بدنه نیز شصت میلیون تومان دریافت کند. با پرداخت خسارت به زیان‌دیدگان، این شصت میلیون تومان قسط‌بندی می‌شود و به‌مرور زمان توسط راننده به شرکت بیمه پرداخت می‌شود. برای تعیین سهم دریافت خسارت هر خودرو از محل بیمه‌ی شخص ثالث، فرمول مشخصی تعیین شده‌است که به‌شکل زیر است:
سهم هر خودرو از بیمه‌ی ثالث راننده‌ی مقصر= (خسارت وارده به هر خودرو × سقف تعهدات بیمه‌ی ثالث) تقسیم بر (مجموع خسارت وارده)
با درنظر گرفتن این فرمول و مثال بالا، اگر به یکی از خودروها پانزده میلیون تومان خسارت وارده شده باشد، از محل بیمه‌ی ثالث چهار میلیون و پانصدهزار تومان به او پرداخت می‌شود و خسارت باقیمانده‌اش هم از محل بیمه‌ی بدنه تامین می‌شود.
همان‌طور که خواندید بیمه‌ی بدنه در کنار بیمه‌ی شخص ثالث یک پوشش بیمه‌ای کامل را برای خودروی شما ایجاد می‌کنند. به این‌ترتیب، هنگام وقوع حادثه دیگر نگران خسارات مالی و یا هزینه‌های پزشکی برای جبران خسارت‌های جانی نخواهید بود و از این‌نظر خیال‌تان آسوده خواهد بود. به‌خصوص در شرایطی ماند تصادف زنجیره‌ای که مجموع خسارات از سقف تعهدات بیمه‌گر بیشتر می‌شود. اگر صاحب خودرو هستید، حتما برای خرید بیمه‌ی اجباری شخص ثالث اقدام کرده‌اید. اما اگر بیمه‌ی بدنه را هنوز به سبد بیمه‌ای خود اضافه نکرده‌اید، همین حالا می‌توانید خرید آنلاین بیمه‌ی بدنه را در سایت بیمه‌شو تجربه کنید.