بیمه آزاد و اختیاری، زیر مجموعه بیمه‌های سازمان تامین اجتماعی هستند و حق بیمه هر یک از آن‌ها به صورت سالیانه اعلام می‌شود. نرخ بیمه آزاد و اختیاری سال ۱۴۰۲ اعلام شده است که در این مقاله آن را عنوان خواهیم کرد.
به طور کلی بیمه به دو دسته اصلی بیمه اجباری و اختیاری (بیمه خویش‌فرما) تقسیم می‌شود. بیمه اجباری، همان بیمه‌ای‌ست که کارفرمای یک مجموعه موظف خواهد بود، کارکنان خود را تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار دهد.
در این بیمه اجباری، حق بیمه ۳۰% تامین اجتماعی به مقدار غیرمساوی بین کارفرما و کارکنان تقسیم خواهد شد. به این معنا که ۲۳% از این حق بیمه از طرف کارفرما و ۷% آن از طرف کارکنان پرداخت می‌شود.
بیمه خویش‌فرما مخصوص افرادی‌ست که تحت پوشش بیمه کارفرمایان نیستند، خود دارای دو نوع بیمه مشاغل آزاد و بیمه اختیاری است.
بیمه آزاد و اختیاری و واجدین شرایط آن
پیش از آن‌که نرخ بیمه آزاد و اختیاری را اعلام کنیم، بهتر است کمی بیشتر با شرایط این دو نوع بیمه آشنا شویم. بیمه مشاغل آزاد و بیمه اختیاری اشتراکات بسیاری دارند.
همان‌طور که عنوان شد، این نوع بیمه‌ها مخصوص اشخاصی هستند که در مجموعه ثابت با یک کارفرما دائمی و طبق قرارداد منعقد شده، همکاری نمی‌کنند.
در چنین حالتی، شرکتی وجود ندارد که شما را تحت پوشش بیمه در آورد. بسیاری از افراد فعال در مشاغل آزاد که به عنوان شخص کار می‌کنند و خودشان صاحب کار به حساب می‌آیند، می‌توانند از مزایای بیمه مشاغل آزاد استفاده کنند.
برای مثال یک مکانیکی را در نظر گیرید. یک شخص صاحب کار و یک شاگرد در این مغازه مشغول به کار هستند. در چنین حالتی صاحب کار می‌تواند خود را تحت پوشش بیمه مشاغل آزاد و شاگرد خود را تحت پوشش بیمه اختیاری درآورد.
افرادی که دورکاری می‌کنند و به صورت پروژه‌ای به مراکز و سازمان‌ها، خدمات ارائه می‌دهند و صاحب کسب و کار نیستند، باید از بیمه اختیاری استفاده کنند.
شرایط مشترک برای بیمه آزاد و اختیاری
نرخ بیمه آزاد و اختیاری، شرایط و مدارک لازم برای آن‌ها یک موضوع ثابت است که قوانین مشخصی نیز دارد. اگر بخواهید خود را تحت پوشش بیمه مشاغل آزاد یا بیمه اختیاری قرار دهید، باید شرایط سنی خاصی داشته باشید.
محدوده سنی برای بانوان تا سقف ۴۵ و برای آقایان تا ۵۰ سال در نظر گرفته شده است. البته اگر ۱۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشید، نیازی به رعایت شرایط سنی نیست و می‌توانید خود را بیمه کنید.
سابقه این بیمه مانند بیمه اجباری محاسبه می‌شود و همان میزان اعتبار را دارد. به یاد داشته باشید که شما برای اینکه بتوانید از این دو بیمه استفاده کنید، باید تحت پوشش هیچ نوع بیمه دیگری (بیمه اجباری) نباشید.
یکی از نکات مهم این است که نرخ بیمه آزاد و اختیاری را به اندازه ۳۰ روز، باید پیشاپیش پرداخت کنید تا قرارداد شما منعقد و ثبت شود. همچنین پرداخت تمام ۲۷% حق بیمه به عهده شخص بیمه شونده خواهد بود.
پوشش‌های مشترک در بیمه آزاد و اختیاری
پوشش‌دهی در بیمه مشاغل آزاد و بیمه اختیاری به صورت یکسان است. این بیمه‌ها با پوشش بیمه اجباری نیز اشتراکاتی دارند.
تقریبا پوشش بیمه‌ها مانند یکدیگر هستند اما بیمه آزاد و اختیاری مشمول برخی از قوانین حمایتی دولت نمی‌شوند.
پوشش بیمه‌های آزاد و اختیاری به شرح زیر است:
- پوشش خدمات درمانی و صدور دفترچه بیمه الکترونیکی
- دریافت خدمات و حقوق بازنشستگی درصورت پر کردن سال‌های خدمات کافی
- پوشش‌های ازکارافتادگی (به جز ازکارافتادگی ناشی از کار)
- پرداخت هزینه‌های فوت (کفن و دفن) شخص بیمه شده
- برقراری مستمری برای بازماندگان فرد
علاوه بر متفاوت بودن نرخ بیمه آزاد و اختیاری با بیمه اجباری، برخی پوشش‌های این نوع بیمه‌ها با هم تفاوت دارند. موارد زیر از پوشش‌های بیمه اجباری است که بیمه آزاد و اختیاری، آن‌ها را ندارند.
- بیمه بیکاری و حقوق بیکاری
- کمک هزینه ازدواج
- کمک هزینه غرامت دوران بارداری
- کمک هزینه غرامت دوران بیماری
- بیمه ازکارافتادگی ناشی از کار
نحوه ثبت قرارداد و مدارک لازم برای بیمه آزاد و اختیاری
اگر برای برقراری این دو نوع بیمه، تصمیم به مراجعه حضوری داشته باشید، باید حتما مدارک زیر را به یکی از شعب سازمان تامین اجتماعی شهر خود ببرید.
- اصل و کپی از تمام صفحات شناسنامه
- اصل و کپی پشت و رو از کارت ملی
- اصل و کپی افراد خانواده تحت تکفل
- ارائه شماره بیمه تامین اجتماعی
- کارت پایان خدمت یا کارت معافیت برای آقان
- پروانه و جواز کسب (برای بیمه مشاغل آزاد)
پس از آگاهی از نرخ بیمه آزاد و اختیاری، عقد قرارداد خود را می‌توانید از طریق سایت خدمات الکترونیک سازمان تامین اجتماعی انجام دهید.
- وارد بخش بیمه‌شدگان شوید.
- بیمه‌شدگان خاص/بیمه فراگیر خانواده ایرانی را انتخاب کنید.
- روی انعقاد قرارداد بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد یا انعقاد قرارداد بیمه اختیاری کلسک کنید.
برای اینکه از انتخاب خود مطمئن شوید بهتر است، تفاوت بیمه آزاد و اختیاری را با جزئیات بیشتری بدانید.
نرخ بیمه آزاد و اختیاری سال ۱۴۰۲
همان‌طور که پیش‌تر ذکر کردیم، بیمه‌گزاران بیمه‌های مشاغل آزاد و اختیاری، باید تمام حق بیمه تعیین شده را شخصا پرداخت کنند. نرخ بیمه آزاد و اختیاری به صورت سالیانه اعلام می‌شود. جدول زیر نرخ حق بیمه اعلام شده در سال ۱۴۰۲ را به شما نشان خواهد داد.
| نرخ بیمه آزاد و اختیاری سال ۱۴۰۲ | |
| نرخ بیمه اختیاری در کل سال | ۱,۴۸۱,۰۰۰ تومان |
| نرخ بیمه ۱۲% آزاد در شش ماه اول سال | ۶۵۸,۲۲۴,۰۰۰ تومان |
| نرخ بیمه ۱۲% آزاد در شش ماه دوم سال | ۶۳۶,۹۹۴,۰۰۰ تومان |
| نرخ بیمه ۱۴% آزاد در شش ماه اول سال | ۶۷۶,۹۲۸,۰۰۰ تومان |
| نرخ بیمه ۱۴% آزاد در شش ماه دوم سال | ۷۴۳,۱۵۹,۰۰۰ تومان |
| نرخ بیمه ۱۸% آزاد در شش ماه اول سال | ۹۸۷,۳۳۶,۰۰۰ تومان |
| نرخ بیمه ۱۸% آزاد در شش ماه دوم سال | ۹۵۵,۴۹۱,۰۰۰ تومان |
انتخاب نهایی بیمه آزاد و اختیاری
درست است که بیمه‌های خویش‌فرما (مشاغل آزاد و اختیاری) برخی از مزایای بیمه اجباری را ندارند اما تحت پوشش بیمه بودن، بسیار مفیدتر خواهد بود. اگر نسبت به عقد قرارداد اینترنتی اقدام نمایید، تمام مراحل اعم از وارد کردن اطلاعات یا بارگذاری مدارک کاملا واضح هستند.
اگر جایی از این روند برای شما مبهم باقی مانده است، می‌توانید بخش راهنمای انعقاد قرارداد بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد را مطالعه کنید و آموزش مرحله مرحله آن را مشاهده نمایید.