نرخ دیه در سال 1402 چه رقمی اعلام شده است؟

 

 

 

به روزهای پایانی سال که نزدیک می‌شویم، منتظر شنیدن اخبار و جزئیات تازه‌ای درباره‌ی نرخ دیه در سال جدید، سقف تعهدات بیمه شخص‌ثالث و همچنین اعلام نرخ حق‌بیمه‌ی پایه‌ی شخص ثالث توسط سازمان بیمه مرکزی هستیم. همان‌طور که می‌دانید نرخ دیه در ایران، مبنای صدور احکام و تصمیم‌گیری‌ها در سازمان‌ها و نهادهای مختلفی مانند بیمه مرکزی و دادگستری خواهد بود.

نرخ دیه سال 1402 نیز در آخرین روزهای اسفندماه توسط ریاست قوه‌ی قضائیه به تمام واحدهای قضائی و دادسراهای کشور اعلام شد تا در سال جدید، مبنای محاسبات قضائی و پرداخت دیه و غرامت قرار بگیرد.

در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ بیمه‌شو با ما همراه باشید تا هم از جزئیات نرخ دیه در سال 1402 بخوانید و هم با تاثیر آن بر سقف تعهدات پوشش‌های جانی بیمه شخص ثالث آشنا شوید.

دیه چیست و چه کاربردی دارد؟

دیه یکی از انواع مجازات‌های قانونی است که برای جبران آسیب‌های غیرعمدی‌ای که به جان یا اعضای بدن فرد شاکی وارد شده است، در نظر گرفته شده است. در واقع دیه یا همان خون‌بها از دل قوانین اسلام و متن‌های فقهی بیرون می‌آید و از آن به عنوان پول یا مالی یاد می‌شود که به‌خاطر کشته‌شدن یا نقص‌عضو فرد، از طرف فرد خطاکار به کسی که صدمه دیده است یا به بازماندگان او، پرداخت خواهد شد.

به این ترتیب دیه به‌عنوان مجازات جرائم جانی غیرعمدی در نظر گرفته شده است. البته در مواقعی که امکان قصاص وجود ندارد یا خانواده‌ی شاکی به جای قصاص نفس به دریافت خون‌بها رضایت داده‌ است، باز هم طبق نظر قاضی و با در نظر گرفتن شرایط، مجازات دیه جایگزین خواهد شد.

در ماده ۴۴۸ قانون مجازات اسلامی، تعریف حقوقی و قانونی دیه را این‌طور می‌خوانیم: «دیه‌ی مقدر، مال معینی است که در شرع مقدس به سبب جنایت غیرعمدی بر نفس، عضو یا منفعت، یا جنایت عمدی در مواردی که به هر جهتی قصاص ندارد، مقرر شده است.»

انواع دیه کدام است؟

براساس نوع و شدت آسیبی که به جان فرد وارد شده است، دیه به یکی از صورت‌های زیر محاسبه خواهد شد:

• دیه‌ی جان: همان‌طور که از نامش مشخص است، در صورتی که آسیب واردشده به حدی شدید باشد که فرد جانش را از دست بدهد، دیه‌ی جان محاسبه می‌شود و به بازماندگان پرداخت خواهد شد. البته در محاسبه‌ی آن باید به تفاوت بین دیه‌ی مرد و زن نیز دقت کرد.
• دیه‌ی اعضای بدن: اگر آسیب به یک یا چند عضو بدن وارد شود، دیه‌ی اعضای بدن محاسبه خواهد شد. اگر عضوی از بین برود که تنها یک عدد از در بدن وجود داشته باشد (مانند بینی)؛ دیه‌ی کامل آن عضو محاسبه خواهد شد و اگر دو عدد از آن در بدن وجود داشته باشد (مانند گوش یا چشم)؛ از بین رفتن یکی از آنها، منجر به دریافت نیمی از دیه‌ی کامل آن عضو خواهد شد.
• دیه‌ی منافع اعضا: منظور از دیه‌ی منافع اعضا، مبلغی‌ست که بابت از دست رفتن حواس فرد به او تعلق پیدا می‌کند. به عنوان مثال، اگر فردی حس شنوایی‌اش را از دست بدهد اما خود گوش‌هایش دچار آسیب نشده باشد؛ به او دیه‌ی منافع اعضا تعلق پیدا می‌کند.

نرخ دیه 1402 چقدر اعلام شده است؟

همان‌طور که گفتیم، دیه مفهومی‌ست که از متن قوانین اسلام می‌آید. براساس همین قوانین، مبنای محاسبه‌ی دیه‌ی نفس، ارزش صد نفر شتر در زمان وقوع حادثه است. اما از آن‌جایی که در زندگی‌ شهرنشینی ِامروز، همه‌چیز با معیار پول سنجیده می‌شود؛ قوه‌ی قضائیه وظیفه‌ی محاسبه‌ی نرخ دیه براساس قوانین اسلامی را برعهده می‌گیرد و مبلغ آن را به صورت سالانه اعلام می‌کند.

به این ترتیب، با اعلام نرخ تورم از طرف بانک مرکزی، قوه‌ی قضائیه نیز نرخ دیه را برآورد و اعلام خواهد کرد. بعد از مشخص شدن نرخ دیه، سازمان بیمه مرکزی نیز وارد عمل می‌شود و جدول حق‌بیمه‌ی شخص ثالث را منتشر می‌کند تا شرکت‌های بیمه حداکثر و حداقل تعهدات‌شان در پوشش‌های جانی بیمه شخص ثالث را به‌روزرسانی کنند.

براساس اعلامیه‌ی قوه‌ی قضائیه، نرخ دیه در سال 1402 در ماه‌های حرام برابر با یک میلیارد و دویست میلیون تومان و در ماه‌های عادی سال برابر با نهصد میلیون تومان مشخص شده است. به کمک جدول زیر، نرخ دیه‌ی نفس در سال 1402 و 1401 را می‌توانید با هم مقایسه کنید:

جدول دیه نفس 1402 و مقایسه‌ی آن با سال 1401

ماه	سال 1401	سال 1402	میزان تغییرات
			مبلغ	درصد
ماه عادی	ششصد میلیون تومان	نهصد میلیون تومان	سیصد میلیون تومان	50 درصد
ماه حرام	هشتصد میلیون تومان	یک میلیارد و دویست میلیون تومان	چهارصد میلیون تومان	50 درصد

تقویم ماه‌های حرام در سال 1402
ذی‌القعده	از 31 اردیبهشت تا 29 خرداد
ذی‌الحجه	از 30 خرداد تا 27 تیر
محرم	از 28 تیر تا 27 مرداد
رجب	از 23 دی تا 21 بهمن

همان‌طور که می‌بینید، دیه‌ی نفس در ماه‌های حرام به میزان یک سوم افزایش پیدا می‌کند. همچنین ماه‌های حرام به ترتیب عبارت‌ خواهند بود از ذی‌القعده، ذی‌الحجه، محرم و رجب.

دیه اعضای بدن در سال 1402 چقدر است؟

در کنار اعلام مبلغ دیه‌ی کامل، نرخ دیه‌ی اعضای بدن نیز به صورت سالانه توسط قوه قضائیه اعلام می‌شود. در جدول زیر، مبلغ دیه اعضای بدن در سال 1402 را با هم خواهیم دید:

نوع دیه	مبلغ دیه در سال 1402
دیه شکستگی استخوان دست که مطلوب التیام پیدا کند	72 میلیون تومان
دیه شکستگی نازک‌نی و درشت‌نی استخوان پا هر کدام	72 میلیون تومان
دیه شکستگی بینی	90 میلیون تومان
دیه شکستگی ترقوه	28 میلیون و 800 هزار تومان
دیه شکستگی جمجمه سر در حد هاشمه	90 میلیون تومان
دیه زخم‌شدگی در حد حارصه	4 میلیون و 500 هزار تومان
دیه زخم‌شدگی در حد دامیه	18 میلیون تومان
دیه دندان‌های پیشین که کامل ساقط شوند	45 میلیون تومان
دیه دندان‌های پشتی که کامل ساقط شوند	22 میلیون و 500 هزار تومان
دیه یک دست	450 میلیون تومان
دیه یک پا	450 میلیون تومان
دیه شکستگی دنده‌های محیط بر قلب	27 میلیون تومان
دیه خردشدگی استخوان مطلوب التیام یافته	162 میلیون تومان

 در جدول بالا با چند اصطلاح فقهی و حقوقی مواجه می‌شویم که تعریف و مفهوم‌شان به ترتیب زیر است:

• زخم حارصه: به زخمی گفته می‌شود که در حد خراشیدگی سطحی پوست است؛ بدون آن‌که خون جاری شود.
• زخم هاشمه: زخمی‌ست که باعث شکستگی استخوان می‌شود؛ حتی اگر با جراحت و جاری شدن خون همراه نباشد.
• زخم دامیه: به زخمی گفته می‌شود که در گوشت نفوذ می‌کند و برخلاف زخم حارصه، باعث جاری شدن خون می‌شود.

قوانین مربوط به تعیین نرخ دیه زخم حارصه

همان‌طور که گفتیم، زخم حارصه به زخمی گفته می‌شود که در حد خراشیدگی سطحی و بدون جاری شدن خون است. این زخم ممکن است برای هر قسمتی از بدن ایجاد شود. اگر این زخم در ناحیه‌ای غیر از قسمت سر و صورت رخ بدهد و آن عضو، دیه‌ی معین داشته باشد؛ دیه به نسبت یک‌صدم از دیه‌ی آن عضو تعیین می‌شود.

به عنوان نمونه، دیه‌ی دست در سال 1402 برابر با 450 میلیون تومان تعیین شده است. بنابراین دیه‌ی زخم حارصه روی دست برابر با 4 میلیون و پانصد هزارتومان خواهد بود. اما اگر عضوی که دچار زخم حارصه شده است، فاقد دیه‌ی معین بشد؛ برای آن «ارش» تعیین می‌شود.

• زخم حارصه سر و صورت: دیه‌ی زخم حارصه روی سر و صورت معادل یک درصد دیه‌ی کامل است.
• زخم حارصه بدن: دیه‌ی این زخم نیم‌درصد دیه‌ی کامل است.
• زخم حارصه دست و پا: دیه‌ی حارصه دست و پا برابر با نیم‌درصد دیه‌ی کامل است.
• زخم حارصه هر بند انگشت (غیر از انگشت شست): معادل یک‌صدم از یک‌سوم از یک‌دهم دیه‌ی کامل انسان خواهد بود.
• زخم حارصه هر بند انگشت شست دست یا پا: برابر با یک‌صدم از یک‌دوم از یک‌دهم دیه‌ی کامل است.
• زخم حارصه گردن: دیه‌ی آن مانند حارصه‌ی بدن برابر با نیم‌‌صدم دیه‌ی کامل است.

نرخ دیه و حق بیمه شخص ثالث در سال 1402

یکی از نتایج مشخص شدن نرخ دیه، اعلام نرخ حق‌بیمه‌ی پایه‌ی شخص ثالث توسط سازمان بیمه مرکزی خواهد بود. با مشخص شدن نرخ دیه سال 1402، جدول حق‌بیمه‌ی پایه‌ی سالیانه برای انواع وسایل نقلیه‌ی موتوریِ زمینی نیز اعلام شده است.

پیش از آن‌که سراغ جدول بروید، به این نکته توجه داشته باشید که با وجود افزایش پنجاه درصدی نرخ دیه، مبلغ حق‌بیمه‌ی پایه، متناسب با این درصد افزایش پیدا نکرده است و تنها 30 درصد افزایش نرخ داشته است. همچنین، این افزایش مبلغ برای ماشین‌آلات کشاورزی تنها برابر با 5 درصد بوده است.

حق بیمه پایه سالیانه انواع وسایل نقلیه برای بیمه اجباری خسارات وارد شده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه در سال ۱۴۰2

برای تعهدات بدنی (دیه) 12 میلیارد ریال و تعهدات مالی 300 میلیون ریال

نرخ بیمه شخص ثالث در سال ۱۴۰2
وسیله نقلیه	نوع وسیله نقلیه	حق بیمه (ریال)	توضیحات
سواری	کمتر از چهار سیلندر	30.472.000	مبلغ حق بیمه برای وسایل نقلیه سواری با کاربری آژانس، کرایه و مسافر کش شخصی درون شهری ۱۰ درصد و سواری کرایه و مسافر کش شخصی درون شهری ۲۰ درصد بیشتر از حق بیمه وسایل نقلیه سواری مشابه است.
	پیکان، پراید و سپند	36.088.000
	سایر چهار سیلندرها	42.419.000
	بیش از چهار سیلندر	47.476.000
بارکش با ظرفیت بارگیری	تا یک تن	37.336.000	در صورتی که وسایل نقلیه بارکش، برای حمل مواد منفجره به کار رود، ۵۰ درصد؛ و چنانچه برای حمل مواد سوختنی مایع و گازی شکل استفاده شود، ۲۵ درصد به حق بیمه مربوط اضافه می‌شود.
	بیش از یک تن تا سه تن	44.954.000
	بیش از سه تن تا پنج تن	56.901.000
	بیش از پنج تن تا ده تن	72.904.000
	بیش از ده تن تا بیست تن	84.838.000
	بیش از بیست تن	89.908.000
اتوکار (استیشن، ون، مینی‌بوس و اتوبوس)	هفت نفر با احتساب راننده	87.386.000	به وسایل نقلیه عمومی شهری حمل مسافر با ظرفیت بیش از 6 نفر، ۵۰ درصد تخفیف تعلق می‌گیرد.
	نه نفر با احتساب راننده	89.908.000
	ون با ظرفیت ده نفر با احتساب راننده	90.909.000
	مینی‌بوس شانزده نفره با احتساب راننده	111.774.000
	اتوبوس ۲۱ نفره با احتساب راننده	116.103.000
	اتوبوس ۲۷ نفره با احتساب راننده و کمک	171.197.000
	اتوبوس ۴۰ نفره با احتساب راننده و کمک	215.397.000
	اتوبوس ۴۴ نفره با احتساب راننده و کمک	228.592.000
موتورسیکلت	گازی	7.566.000
	دنده‌ای یک سیلندر	9.243.000
	دو سیلندر و به بالا	10.153.000
	دنده‌ای دارای سه‌چرخ یا سایدکار	10.920.000
سایر	کشاورزی	12.632.000	در صورتی که وسایل نقلیه بارکش، برای حمل مواد منفجره به کار رود، ۵۰ درصد؛ و چنانچه برای حمل مواد سوختنی مایع و گازی شکل استفاده شود، ۲۵ درصد به حق بیمه مربوط اضافه می‌شود.
	راه‌سازی و ساختمانی	22.347.000
	حمل زباله و خیابان پاک‌کن‌ها	36.322.000

در مطلبی که خواندید با جزئیات نرخ دیه سال ۱۴۰2 و تاثیر آن بر حق‌بیمه‌ی بیمه‌نامه‌های شخص ثالث آشنا شدید. فراموش نکنید که برای خرید بیمه‌نامه‌ی شخص ثالث با سقف تعهدات جدید، پلتفرم استعلام و خرید آنلاین بیمه‌شو همراه شماست تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن پوشش بیمه‌ای موردنظرتان صادر شود و به دست‌تان برسد.