چقدر اهل خرید سهام و سرمایه‌گذاری در بورس هستید؟ اگر از علاقه‌مندان به بازار معاملات بورس باشید، به‌خوبی با مفهوم مدیریت ریسک آشنایید و سعی می‌کنید سبد دارایی‌تان را با سهم‌هایی متنوع و سوددِه طراحی کنید تا به بازدهی منجر شود. اما همان‌طور که می‌دانید بازار بورس ایران، بازاری پرتلاطم و تا حدود زیادی غیر قابل پیش‌بینی‌ست و هر کسی نمی‌تواند در آن فعالیت کند. حتی تحلیلگران باسابقه و کارکشته نیز ممکن است در این بازار متضرر شوند و نتوانند وضعیت آتی ارزش نمادهای مختلف را به‌درستی ارزیابی کنند.
در روزهای اخیر، بازار ایران شاهد ماجراها و اتفاق‌های عجیبی بوده است. اتفاق‌هایی که تعداد زیادی از افراد حقیقیِ فعال در بازار بورس را نگران و حتی ناامید کرده است. ریزش‌های پی‌درپی شاخص بورس و روند نزولی بازار سهام در هفته‌ی گذشته، مسئولان سازمان بورس را بر آن داشت تا به فکر اقدامات تازه‌ای برای حمایت از بازار بورس و سهام باشند. یکی از مهم‌ترین مفاد بسته‌ی حمایتیِ سازمان بورس برای ثبات وضعیت، بیمه سهام است. در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ بیمه‌شو به این سوال پاسخ می‌دهیم که «آیا سهام بیمه می شود؟» و همزمان با جزئیات طرح سهام بیمه بیشتر آشنا می‌شویم. با ما همراه باشید.
در هفته ای که گذشت چه اتفاقاتی در بازار بورس رخ داد؟
شتاب روند نزولی بازار سهام در هفته‌ی گذشته و افت ۳۳۵ هزار میلیارد تومانی بازار سهام مهم‌ترین اتفاقی بود که مسئولان را به فکر واداشت تا به فکر اقدامی موثر برای حمایت از بازار باشند. همچنین افزایش صف‌های فروش و خروج ۹۱۴ میلیارد تومان نقدینگی از بازار، زنگ خطر بعدی‌ای بود که در روزهای اخیر به صدا درآمد و سهامداران حقیقی و تحلیلگران صنعت بورس را با شوک ناشی از کاهش ارزش دارایی‌هایشان مواجه کرد.
در چنین وضعیت و اوضاع نابه‌سامانی که حجم صف‌های فروش، ده برابر طولانی‌تر از صف‌های خرید است؛ مقام‌های سازمان بورس امیدوارند تا با اجرایی شدن طرح تازه‌ی حمایتی‌شان، خون تازه‌ای در رگ‌های کم‌جان بازار بورس به جریان بیفتد و بازار با ثبات و رشد بیشتری روبه‌رو شود. در هر حال، نباید فراموش کنیم که روند نزولی بازار سهام در دو سال گذشته منجر به کاهش ۲۵۰ میلیارد دلاری ارزش بازار سهام ایران شده است و اگر این روند ادامه پیدا کند، صدای اعتراض سهامداران بلندتر از همیشه خواهد شد.
بیمه سهام چیست؟
همان‌طور که می‌دانید، فلسفه‌ی وجودی بیمه «ریسک» است. درواقع اگر ریسکی وجود نداشته باشد، بیمه‌نامه‌ای هم وجود نخواهد داشت. از طرف دیگر، بازار بورس و سهام هم با ریسک کردن است که معنا پیدا می‌کند و هرچه افراد ریسک‌پذیرتر باشند، بیشتر سراغ خرید و فروش سهم‌های مختلف می‌روند. افراد ریسک‌گریز نیز محافظه‌کارانه‌تر قدم برمی‌دارند و با حفظ سبد دارایی‌شان، بیشتر روی سود تقسیمی سالانه‌شان حساب باز می‌کنند.
پس اگر فعالیت و خرید و فروش در بازار بورس را به چشم یک ریسک ببینیم شاید بتوانیم به کمک بیمه، این ریسک را مدیریت و تعدیل کنیم. البته خرید بیمه سهام مانند خرید عادی انواع بیمه‌نامه‌ها نیست که با حضور در نمایندگی بیمه و ارائه‌ی مدارک لازم و تکمیل فرم پیشنهاد، بیمه‌نامه‌تان صادر شود. بلکه بیمه سهام به‌معنای خرید «اوراق اختیار فروش تبعی» است که به سهامدار کمک می‌کند تا اصل سرمایه و سودش را در برابر احتمال ریزش قیمت‌های سهام بیمه کند. اما خرید این اوراق چگونه می‌تواند ارزش سهام شما را حفظ کند؟ در قالب مثال زیر به این پرسش پاسخ می‌دهیم.
تصور کنید که قیمت یک سهم به‌خصوص ۱۰۰۰ تومان است و شما با پرداخت ۱۵۰ تومان، آن سهم را برای مدت شش ماه بیمه می‌کنید. در نوسانات بازار، بهای سهام شما افت می‌کند و به‌اندازه‌ی ۲۰۰ تومان کاهش پیدا می‌کند. پس ارزش فعلی سهام شما به ازای هر سهم، ۸۰۰ تومان است.
اما داشتن بیمه سهام به شما این اجازه را می‌دهد تا سهام‌تان را به نرخ ۱۱۰۰ تومان به کارگزاری بفروشید. چرا که اگر سود سالیانه ۲۰% باشد، شما در مدت شش ماه ۱۰% سود دریافت می‌کنید که این مبلغ برابر است با ۱۰۰۰ تومان به‌علاوه‌ی ۱۰۰ تومان؛ یعنی همان ۱۱۰۰ تومان. البته در طرف مقابل، اگر بهای هر سهم ۲۰۰ تومان یا بیشتر رشد کرده باشد، شما می‌توانید بدون آن‌که از بیمه سهام و اوراق تبعی استفاده کنید؛ سهام‌تان را بفروشید.
جزئیات بیمه سهام در بسته حمایتی بازار بورس
همان‌طور که گفتیم ریزش شاخص‌های بازار بورس و سهام در هفته‌های اخیر باعث شد تا سازمان بورس دست به اقدامی جدی بزند و یک بسته‌ی ۱۰ بندی را برای حمایت از سهامداران و تثبیت وضعیت بازار، تدوین و اجرایی کند. مهم‌ترین موضوعی که در این بسته‌ی حمایتی به چشم می‌خورد، بیمه سهام است. کارشناس‌های بازار سرمایه امیدوارند که با اجرایی‌شدن بیمه سهام، اعتماد و ثبات به بازار بورس برگردد و از فشار روانی حاکم بر وضعیت بازار کاسته شود. اما بیمه سهام چطور می‌تواند به حفظ آرامش و ثبات بازار کمک کند؟
با در نظر گرفتن نوسانات بازار سهام و احتمال همیشگی ریزش قیمت‌ها، به کمک بیمه سهام می‌توانیم گام‌های مطمئن‌تری را برای خرید و فروش سهم برداریم. درواقع مهم‌ترین دلیل وجود بیمه سهام، مبهم بودن وضعیت آینده‌ی قیمتی هر سهم است. همان‌طور که بالاتر توضیح دادیم، به کمک خرید اوراق اختیار فروش تبعی، می‌توانید سرمایه‌تان را در بازار بورس بیمه کنید. در این طرح، سود شما همراه با حداقل ۲۰% سود سالانه در موعد سررسید بیمه، تضمین می‌شود.
شرایط خرید بیمه سهام در بسته حمایتی بورس
اگر به‌عنوان یک سهامدار حقیقی در انتهای روز معاملاتی چهارم آبان‌ماه ۱۴۰۱، تا سقف حداکثر ۱۰۰ میلیون تومان پرتفوی یا سبد سهامی از سهم‌های بازار بورس و فرابورس (به‌جز بازار پایه) را داشته باشید و در یک سال پیشِ رو سهام‌تان را نفروشید، دولت ضمانت می‌دهد که در موعد سررسید بیمه اختلاف قیمت پرتفوی شما را ۲۰% بالاتر از ارزش روز ۴ آبان‌ماه ۱۴۰۱ به‌صورت نقد پرداخت کند؛ حتی اگر ارزش سهام شما در طول سال آینده با ریزش مواجه شود.
فرض کنید که در سبد دارایی شما، ۹۰ میلیون تومان سهام از بازار بورس و ۴۰ میلیون تومان سهام از بازار پایه وجود داشته باشد. از آن‌جایی که سهامدار حقیقی هستید و مجموع ارزش سبد بورسی و فرابورسی شما زیر ۱۰۰ میلیون تومان است، می‌توانید برای خرید بیمه سهام اقدام کنید. پس باید یک عدد برگه‌ی اوراق تبعی را به ارزش یک ریال تهیه کنید تا ۹۰ میلیون سهام بورسی شما، تحت حمایت دولت و سازمان بورس قرار بگیرد. به این‌ترتیب، در تاریخ سررسید می‌توانید اختلاف ارزش روز سهام‌تان را تا ۱۰۸ میلیون تومان از دولت به‌صورت نقدی دریافت کنید. عدد ۱۰۸ میلیون تومان حاصل مجموع ۹۰ میلیون تومان ارزش دارایی شما با ۲۰% از ارزش همان ۹۰ میلیون تومان است. فرمول ریاضی آن به شکل زیر است:
مبلغ دریافتی در چهارم آبان ۱۴۰۲= ۹۰ میلیون تومان + (۰.۲× ۹۰ میلیون تومان)
نکته‌ی مهم بعدی آن است که خرید اوراق تبعی به همان شیوه‌ی رایج خرید سهام انجام می‌شود. همچنین به‌خاطر داشته باشید که سهام جدیدی که در طول مدت اعتبار بیمه ممکن است خریداری کنید، مشمول این طرح نخواهد شد. از طرف دیگر، اگر می‌خواهید از طرح حمایتی بیمه سهام استفاده کنید به‌هیچ‌عنوان نباید سهامی را که در تاریخ ۴ آبان ۱۴۰۱ داشته‌اید، بفروشید.
اگر ارزش سهام من بیشتر از ۲۰% افزایش پیدا کند، چه می شود؟
پاسخ ساده است. اگر آرامش و ثبات به بازار بورس بازگردد و نمادهای مختلف با رشد ارزش مواجه شوند؛ اوراق تبعی دیگر ارزشی نخواهند داشت، چرا که شما سود بیشتری کسب کرده‌اید. همچنین به‌خاطر داشته باشید که نمی‌توانید اوراق تبعی‌تان را به فرد دیگری واگذار کنید و فقط خودتان می‌توانید در صورت تمایل، در موعد سررسید بیمه از آن استفاده کنید.
در مطلبی که خواندید با بیمه سهام آشنا شدید و از جزئیات بسته حمایتی سازمان بورس خواندید. حالا به‌راحتی می‌توانید به سوالِ «آیا سهام بیمه می‌شود؟» پاسخ دهید و تفاوت‌های آن را با خرید بیمه‌نامه‌هایی مانند بیمه‌نامه عمر یا خرید بیمه درمان تکمیلی می‌دانید. پیشنهاد می‌کنیم که اگر در بازار بورس و سرمایه فعالیت می‌کنید، حتماً با دقت‌نظر بیشتری به طرح بیمه سهام فکر کنید و در صورت نیاز خرید آن را جدی بگیرید.