گاهی اوقات که به آسمان نگاه می‌کنیم، رد سفید هواپیمایی را می‌بینیم که از بالای سرمان گذر می‌کند. پرواز کردن و سفر به میان ابرها، یکی از آرزوهای قدیمی بشر بوده است؛ آرزویی که با اختراع هواپیما در حدود یک قرن پیش، بالاخره به واقعیت پیوست. البته هواپیماها همان‌قدر که سریع و راحت و بی‌دغدغه ما را به مقصدمان می‌رسانند، می‌توانند خطرزا هم باشند. اگر به حافظه‌مان رجوع کنیم، همه‌ی ما مثال‌های متاثرکننده‌ی زیادی را از حوادث و سوانح هوایی به یاد خواهیم آورد. موضوعی که حتی باعث ایجاد ترس از پرواز در بسیاری از افراد شده است.
به هر حال چه با پای پیاده سفر کنیم و چه با هواپیما و هلی‌کوپتر، همیشه احتمال وقوع پیشامدهای ناخوشایند وجود خواهد داشت. به همین دلیل بیمه هواپیما، همان راهکار منطقی و مطمئنی است که برای جبران خسارت‌های مالی و جانیِ حوادث مربوط به هواپیما طراحی شده است. اگر شما هم به دنیای هواپیماها علاقه‌مندید یا سفرهای هوایی را ترجیح می‌دهید، تا پایان این مطلب با بلاگ بیمه‌شو همراه باشید تا بیشتر از بیمه هواپیما و پوشش‌های آن بگوییم.
بیمه هواپیما چیست و چرا باید تهیه شود؟
بیمه هواپیما در اصل در گروه بیمه‌نامه‌های اموال قرار می‌گیرد؛ چرا که در بیمه‌نامه آنچه که تحت‌پوشش و حمایت شرکت بیمه قرار می‌گیرد، شیء بی‌جانی به نام هواپیما خواهد بود. اما بیمه هواپیما نامی است که به مجموعه‌ای از بیمه‌نامه‌های مختلف مانند بیمه بدنه هواپیما و بیمه مسئولیت هواپیما اطلاق می‌شود.
بنابراین همان‌طور که برای خرید بیمه شخص ثالث و بیمه بدنه برای اتومبیل شخصی‌تان اقدام می‌کنید؛ برای هواپیماها نیز باید چند بیمه‌نامه به‌صورت مجزا تهیه شود. خطرات مربوط به هواپیما مانند ریسک‌های مربوط به مالکیت، اداره و مدیریت، تعمیر، نگهداری و فروش آن از مهم‌ترین مسائلی‌ست که به کمک انواع طرح‌های بیمه هواپیما تحت‌پوشش شرکت بیمه قرار می‌گیرد.
اما قبل از آن‌که وارد جزئیات بیمه بدنه و بیمه مسئولیت هواپیما شویم، بهتر است نگاهی به انواع هواپیماها و کاربردهای آن بیندازیم، تا بیشتر از قبل به اهمیت خرید بیمه هواپیما پی ببریم.
چه هواپیماهایی را می توانیم بیمه کنیم؟
در ابتدا بیایید به این سوال پاسخ دهیم که هواپیما از نظر فنی، چیست. به صورت کلی، هواپیما به مجموعه‌ای از قطعات و تجهیزاتی گفته می‌شود که در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند تا عملیات پرواز را محقق کنند. به عبارت بهتر، هواپیما نوعی هواگرد است که به کمک موتور جت یا پیستونی به پرواز در می‌آید و می‌تواند شرایط جابه‌جایی اشخاص و اموال را به کمک مسیرهای هوایی فراهم کند.
هواپیماها را می‌توانیم به دو گروه عمده‌ی هواپیما با بال ثابت و هواپیما با متحرک (همان هلی‌کوپتر یا بالگرد) تقسیم‌بندی کنیم. در یک تقسیم‌بندی دیگر می‌توانیم هواپیماها را به انواع هواپیماهای سبک و فوق سبک و هواپیماهای سنگین و فوق سنگین گروه‌بندی کنیم. هواپیماهای سبک برای مقصدهای تفریحی، آموزشی و تبلیغاتی مورد استفاده قرار می‌گیرند، در حالی‌که هواپیماهای سنگین و فوق سنگین برای جابه‌جایی مسافر و بار طراحی شده‌اند.
به صورت کلی، کاربری هواپیماها را می‌توانیم در قالب گروه‌های زیر ببینیم:
- استفاده از هواپیما برای مصارف صنعتی
- استفاده از هواپیما برای مصارف علمی، تحقیقاتی و عکسبرداری
- استفاده از هواپیما برای مصارف کشاورزی
- استفاده از هواپیما در خطوط هوایی مجاز برای فعالیت تجاری
- استفاده از هواپیما و پرواز برای مصارف شخصی، کاری و تفریحی
با در نظر گرفتن کاربردها و انواع مختلف هواپیماها، این وسیله‌ی نقلیه مانند بقیه‌ی وسائط نقلیه به پوشش‌های بیمه‌ای با سقف تعهدات بالا نیاز خواهد داشت. در ادامه انواع بیمه بدنه و مسئولیت برای هواپیما را بررسی می‌کنیم.
بیمه بدنه هواپیما و انواع آن
مانند بیمه بدنه خودرو، در بیمه بدنه هواپیما نیز شرکت بیمه تعهد می‌دهد تا خسارت‌های مالی وارد شده به هواپیما را با در نظر گفتن سقف تعهدات و جزئیات بیمه‌نامه پرداخت کند. بنابراین در این بیمه‌نامه، هزینه‌هایی مانند هزینه‌ی فرود اضطراری هواپیما، هزینه‌ی پاکسازی باند فرودگاه، هزینه‌ی حمل و نقل و تعمیر قطعات آسیب‌دیده و هزینه‌های مربوط به امداد و نجات هواپیما از طرف شرکت بیمه پرداخت خواهد شد.
انواع طرح‌های بیمه بدنه هواپیما به ترتیب زیر است:
- بیمه تمام‌خطر در توقف هواپیما: این بیمه‌نامه جبران خسارت‌هایی را برعهده می‌گیرد که در زمانی که هواپیما در حرکت نیست، رخ داده باشد. بنابراین تمام خسارت‌ها و فقدان فیزیکی هواپیما در فرودگاه و در اوقاتی که از نیروی محرکه‌ی خود استفاده نمی‌کند؛ تحت‌پوشش بیمه بدنه قرار خواهد گرفت.
- بیمه تمام‌خطر به‌جز در مواقع پرواز: تفاوت این طرح با طرح قبلی در آن است که در «بیمه‌ی تمام‌خطر به‌جز مواقع پرواز» خسارت‌ها و زیان‌های ناشی از جابه‌جایی هواپیما روی زمین نیز تحت‌پوشش قرار می‌گیرد. بنابراین تمام خطرات و حوادث تحت‌پوشش شرکت بیمه قرار می‌گیرد، به‌جز زمانی‌که هواپیما از زمین جدا می‌شود و مسیر پرواز هوایی‌اش را آغاز می‌کند.
- بیمه تمام‌خطر در حین پرواز و روی زمین: این بیمه‌نامه که کامل‌ترین طرح بیمه بدنه برای هواپیما به حساب می‌آید، تمام خسارت‌ها و زیان‌های ناشی از حرکت، توقف و جابه‌جایی هواپیما روی زمین و در حین پرواز را تحت‌پوشش قرار می‌دهد.
استثنائات بیمه بدنه هواپیما
- خسارت‌هایی که در اثر استفاده‌ی غیرقانونی از هواپیما رخ داده باشد؛ حتی اگر با رضایت بیمه‌گذار انجام شده باشد.
- فعالیت‌های خارج از محدوده‌ی هواپیما که در بیمه‌نامه درج شده باشد.
- هدایت هواپیما توسط فردی که خلبان اصلی پرواز نیست؛ مگر در شرایط اضطراری.
- خسارت‌های ناشی از جنگ، اعتراض، شورش و بلوا.
- خسارت‌های ناشی از کهنگی و فرسودگی لاستیک‌های هواپیما که موجب مستهلک شدن و آسیب رسیدن به هواپیما می‌شود.
- خسارت‌هایی که در شرایط و زمانی رخ دهد که قابلیت پرواز یا اعتبار گواهینامه‌ی خلبانِ پرواز تمام شده باشد.
- پرداخت هزینه‌ی خسارت در صورت عدم استفاده از هواپیما
- خسارت و خطرات ناشی از تعدیل و تبدیل هواپیما
- خسارت‌های ناشی از نقض یا تغییر برخی از قوانین پرواز که با رضایت بیمه‌گذار صورت گرفته باشد.
بیمه مسئولیت هواپیما و انواع آن
بیمه مسئولیت هواپیما، برخلاف بیمه بدنه که به جبران خسارت‌های مالی می‌پردازد؛ بیشتر برای جبران خسارت‌های جانی وارد شده به افراد در نظر گرفته شده است. این بیمه‌نامه دارای سه پوشش اصلی است که هر کدام از آنها شرایط مخصوص به خودشان را دارند.
- جبران صدمات بدنی به‌جز استثنائات مسئولیت در قبال سرنشینان: در این پوشش، شرکت بیمه خسارت‌های لازم در برابر اقدامات و دادخواهی قانونی اشخاص ثالث را برای آسیب‌های بدنی، بیماری و مرگ ناشی از حادثه در قبال مالکیت، تعمیر یا نگهداری هواپیما را با در نظر گرفتن جزئیات و شرایط بیمه‌نامه، پرداخت می‌کند. خسارت‌های پرداختی در این پوشش در قالب پرداخت دیه‌ی فوت یا غرامت آسیب‌های بدنی خواهد بود.
- جبران صدمات بدنی سرنشینان هواپیما: در این پوشش، شرکت بیمه خسارت‌های لازم در برابر اقدامات و دادخواهی قانونی سرنشینان را برای جبران آسیب‌های بدنی، بیماری و مرگ ناشی از حادثه، پرداخت می‌کند. سقف تعهدات بیمه‌گر برای خسارت‌های ناشی از انواع حوادث، قبلا در بیمه‌نامه مشخص شده است.
- مسئولیت جبران خسارت‌های مالی: در بیمه مسئولیت هواپیما، پوشش جبران خسارت‌های مالی نیز ارائه می‌شود. در این پوشش، بیمه‌گذار در برابر دعاوی و غرامت‌های مالی ناشی از فعالیت‌های مربوط به مالکیت، تعمیر و نگهداری یا کاربرد هواپیما از طرف شرکت بیمه تحت‌پوشش قرار می‌گیرد.
استثنائات بیمه مسئولیت هواپیما
- جبران خسارت‌های بدنی وارد شده به بیمه‌گذار
- جبران خسارت‌های بدنی وارد شده به کارکنانِ بیمه‌گذار در مدت اعتبار بیمه‌نامه
- جبران خسارت‌های ناشی از مسئولیت بیمه‌گذار در زمان پرواز غیرمجاز و مغایر با دستورها و قوانین هواپیمایی کشوری
- جبران خسارت‌های مالی وارد شده به اشیا و اموال بیمه‌گذار
- جبران خسارت‌های ناشی از مسئولیت بیمه‌گذار بابت آسیب‌های بدنی و خسارت‌های مالی در اثر تولید، ساخت و فروش قطعات هواپیما
انواع دیگر بیمه نامه های هواپیما
در کنار بیمه بدنه و بیمه مسئولیت هواپیما، بیمه‌نامه‌های دیگری نیز وجود دارند که می‌توان برای تهیه‌ی آنها هم اقدام کرد. نمونه‌ای از این بیمه‌نامه‌ها به ترتیب زیر است:
- بیمه تجهیزات و لوازم یدکی هواپیما: برای جبران خسارت‌های وارد شده به قطعات لوازم یدکی، موتور هواپیما، دستگاه‌های کامپیوتری، سیستم‌های شبیه‌ساز، اقلام تجاری و مواد غذایی، دستگاه‌های الکتریکی، تجهیزات موجود در کارگاه‌ها و دستگاه‌های زمینی
- بیمه فقدان گواهینامه خلبان و مهندس‌های پرواز: اگر حادثه‌ای برای خلبان یا مهندس‌های پرواز رخ دهد که منجر به از دست دادن موقت یا دائم گواهینامه‌شان شود؛ به کمک این بیمه‌نامه می‌توان خسارت‌های وارد شده به این افراد را جبران کرد.
- بیمه فرانشیز هواپیما: منظور از فرانشیز، سهم بیمه‌گذار در پرداخت خسارت است. در واقع وجود فرانشیز کمک می‌کند تا خود بیمه‌گذار هم برای جلوگیری از وقوع حادثه یا کاهش خسارت‌های ایجاد شده، تلاش کند. از آن‌جایی که میزان فرانشیز در بیمه هواپیما می‌تواند مبلغ قابل توجهی باشد، به کمک بیمه فرانشیز می‌توان پرداخت این مبلغ را به شرکت بیمه واگذار کرد.
- بیمه جنگ بدنه هواپیما: همان‌طور که گفتیم، خسارت‌های ناشی از جنگ و آشوب و بلوا یکی از استثنائات بیمه بدنه هواپیما به حساب می‌آید. به کمک این بیمه‌نامه می‌توان بخشی از خسارت‌های ناشی از جنگ، اقدامات تروریستی و موارد مشابه را تحت‌پوشش شرکت بیمه درآورد.
در مطلبی که خواندید با بیمه هواپیما و انواع آن آشنا شدید. حالا به خوبی می‌دانید هر بار که هواپیمایی از بالای سرتان گذر می‌کند، تحت‌پوشش چه بیمه‌نامه‌هایی قرار دارد و در صورت وقوع حادثه و خسارت، شرکت‌های بیمه چطور از کادر پرواز، سرنشینان و مالک هواپیما حمایت می‌کند.