نرخ دیه در سال‌های مختلف

دیه چیست؟

دیه یا خون‌بها مال معین و مشخصی است که در سه صورت برای مجرم درنظر گرفته می‌شود که در ادامه این مطلب از بیمه‌شو با آن بیشتر آشنا خواهید شد:

1. در شرع مقدس، بنابه جنایت غیرعمدی بر نفس، عضو، منفعت و یا جنایت عمدی در مواردی که به هر جهتی قصاص ندارد، مقرر شده و یکی از انواع مجازات‌هایی در قانون مجازات اسلامی به‌شمار می‌آید برای برخی جرایم درنظر گرفته شده است؛ به بیان دیگر دیه همان مقدار هزینه‌ای است که قانون مجازات اسلامی به حکم شرع درصورت رخداد جرایم غیرعمدی سبب آسیب به جان، اعضای بدن و منافع دیگر برای فرد مجرم درنظر می‌گیرد و مجرم باید به شخص آسیب‌دیده و یا ورثه او بپردازد. جالب است بدانید دیه در سال 1392 در ماده 448 در قانون مجازات اسلامی مصوب گردیده است.
2. در حالت دوم دیه در زمانی برای فرد مجرم درنظر گرفته می‌شود که آن شخص جرم را به‌صورت عمدی مرتکب شده باشد اما قانون به علل مختلف قادر به قصاص فرد مجرم نیست.
3. در حالت سوم دیه بدین صورت تعیین می‌گردد که فرد مرتکب جرم شده باشد اما شخص آسیب‌دیده و یا اولیای دم او تنها راضی به دریافت دیه هستند و قصاص را لازم نمی‌دانند.

روش تعیین میزان مبلغ دیه

سال یکی از موارد مهمی است در روش تعیین میزان مبلغ دیه موثر است زیرا میزان مبلغ دیه در هر سال با سال قبل تفاوت دارد؛ میزان این امر در ابتدای هر سال توسط قوه قضاییه به‌وسیله رئیس این نهاد مشخص و اعلام می‌شود؛ برهمین اساس تمام افرادی مکلف به پرداخت دیه هستند، موظند بنابه میزان مبلغ دیه تعیین شده، دیه پرداخت کنند.

نکته مهم در این امر این است که حتی اگر شخصی در سال‌های قبل مرتکب جرم و پرداخت دیه باشد، باید دیه را پرداخت نماید.

نرخ دیه کامل انسان در سال‌های مختلف

همانطور که در پاراگراف قبل گفته شد، سال یکی از عوامل موثر در تعیین نرخ دیه بوده، میزان نرخ دیه در هر سال با سال‌های قبل از خود متفاوت است و با گذشت سال‌های متوالی به میزانی افزایش می‌یابد.

در تعیین میزان نرخ دیه کامل انسان در هر سال نکته‌ای قابل توجه است که در ادامه بدان خواهیم پرداخت؛ نکته‌ای که در زمینه تعیین میزان نرخ دیه کامل انسان مهم تلقی می‌شود، تفاوت این مقدار در ماه‌های عادی و دیه ماه‌های حرام است؛ میزان مبلغ دیه ماه‌های حرام تا اندازه یک سوم قیمت دیه کامل انسان افزایش خواهد یافت که این امر تحت عنوان تغلیظ دیه شناخته می‌شود.

ماه‌های حرام

ماه‌های حرام شامل چهار ماه قمری است که به‌شرح ذیل است:

• محرم
• رجب
• ذی‌القعده
• ذی‌الحجه

جالب است بدانید اگر دیه کامل انسان در ماه غیر حرام را با یک سوم مبلغ آن جمع ببندیم، مقدار دیه ماه‌های حرام به‌دست خواهد آمد.

تغلیظ دیه

در مطلب فوق از تغلیظ دیه صحبت شد؛ جالب است بدانید تغلیط یعنی تشدید و دیه به‌معنی خون بهاست بنابراین تغلیط دیه به‌معنای تشدید خون‌بهاست که تنها برای جرم قتل صورت می‌گیرد و هرگز برای جراحات درنظر گرفته نمی‌شود.

قابل ذکر است که تغلیظ نرخ دیه در موارد خاصی به‌دستور قانون امکان‌پذیر بوده و میزان آن افزایش می‌یابد که در ادامه به بررسی هر کدام خواهیم پرداخت.

اعمال تغلیظ یعنی شدت دادن نرخ دیه در دو صورت امکان‌پذیر است:

1. شرط اول برای اعمال تغلیظ دیه در ماه حرام باید ارتکاب جرم یا جنایت در یکی از ماه‌های حرام صورت گرفته باشد .
2. دومین شرط از شرایط تغلیظ دیه در ماه حرام این است که فوت قربانی جرم یا جنایت صورت گرفته نیز در یکی از ماه‌های حرام صورت گرفته شود؛ بنابراین با توجه به این دو نکته هم عمل قتل و هم مرگ باید در ماه حرام باشد تا بتوان تغلیظ دیه را اعمال کرد.

• قتل در مکان حرام

درصورتی‌که عمل قتلی در محدوده حرم مکه صورت بگیرد، مجازات دیه نفس تغلیظ خواهد شد، در واقع این جمله بدین معنی است دیه افزایش پیدا خواهد کرد؛ لازم به‌ذکر است که سایر مکان‌های مقدس و متبرک شامل حکم تغلیظ دیه نخواهد شد.

شرایط تغلیظ دیه

برای اعمال این حکم، مجموعه‌ای از احکام و شرایط کلی مد نظر قرار می گیرد که شرایط کلی تغلیظ دیه از قرار زیر است :

1. در این حکم در زمینه دیه فرقی بین فرد بالغ و فرد نابالغ وجود ندارد . یعنی فرقی ندارد که مقتول ، کودک باشد یا بزرگ سال ، در هر صورت قتل انسان موجب تغلیظ یا تشدید دیه او خواهد شد .
2. در این حکم مرتبط با دیه تفاوتی بین زن و مرد وجود ندارد . یعنی فرقی نمی کند که مقتول زن باشد یا مرد . مقدار دیه قتل هر مقدار که باشد ، یک سوم به آن افزوده خواهد شد .
3. یکی دیگر از شرایط کلی تغلیظ یا تشدید دیه ، این است که برای اعمال این حکم فرقی بین مقتول مسلمان و نامسلمان وجود ندارد .
4. اگر جنین بعد از پیدایش روح به سبب حادثه ای به قتل برسد ، مشمول تغلیظ یا تشدید دیه است.
5. در مواردی که دیه از طرف عاقله یا بیت‌المال پرداخت شود نیز حکم تغلیظ دیه جاری است؛ یعنی اگر خویشاوندان نزدیک محکوم به پرداخت دیه شدند، باز هم حکم تغلیظ نرخ دیه اعمال خواهد شد.

تاثیر افزایش نرخ دیه بر بیمه شخص ثالث

به‌سبب اینکه سقف تعهدات مالی بیمه شخص ثالث 2.5 درصد مبلغ دیه در هر سال در ماه‌های حرام است، با افزایش نرخ دیه، حداقل تعهدات مالی شرکت‌های بیمه در بیمه شخص ثالث و در سال 1399، یازده میلیون تومان و سقف ارزش خودروهای غیرمتعارف در همین سال مبلغ دویست و بیست میلیون تومان است.

مفهوم خودروهای غیرمتعارف

خودروهای غیر متعارف خودروهایی هستند که ارزش آنها بیش از نصف دیه آن سال باشد که البته درصورت داشتن خسارت، قاعده نسبی در مورد آنها اعمال می‌‌گردد.

با توجه به پارگراف فوق در صورت بروز حادثه مالی در شرایط ذیل، نیازی به گزارش مقامات انتظامی و کروکی پلیس نیست.

• خسارت مالی رخ داده تا مبلغ یازده میلیون تومان باشد.
• باید هر دو طرف حادثه دارای گواهینامه باشند.
• خسارت جانی اتفاق نیافتاده باشد.