هیچ‌چیز به اندازه‌ی زبان و ادبیات فارسی شیرین نیست. البته همین زبان روان و شیوا، پیچیدگی‌ها و قواعد مخصوص به خودش را هم دارد که گاهی دردسرساز می‌شود. یکی از همین پیچیدگی‌ها، املای بعضی از کلمات است که ممکن است بسیاری از افرادی را که به درست نوشتن اهمیت می‌دهند، دچار شک و سردرگمی کند. مثلا در میان اصطلاح‌های مربوط به بیمه و بیمه‌گری، یکی از کلماتی که املای آن باعث بحث و اختلاف‌نظر شده است کلمه‌ی بیمه‌گذار است که می‌توان آن را به دو شکل مختلف بیمه‌گذار یا بیمه‌گزار نوشت.
به همین بهانه در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ بیمه‌شو به بررسی و توضیح عبارات و اصطلاح‌های مهم بیمه‌ای می‌پردازیم تا در انتها درباره‌ی املای صحیح این کلمه و این موضوع که بالاخره بیمه‌گذار درست است یا بیمه‌گزار بحث کنیم. پس خواندن این مطلب را برای فهمیدن املای صحیح این کلمه‌ی پرکاربرد بیمه‌ای از دست ندهید.
اصطلاح های مهم بیمه ای که باید آنها را بشناسید
همان‌طور که می‌دانید بیمه‌نامه یک قرارداد حقوقی‌ست. بنابراین هر کلمه و عبارتی که در آن درج می‌شود، مفهوم و بار حقوقی دقیق و مشخصی دارد که قابل استعلام و پیگیری است. پس قبل از صدور بیمه‌نامه باید نسبت به تمام جزئیات آن آگاه باشید و معنی تک‌تک کلمه‌ها و مفهوم تمام جمله‌ها را بدانید تا بعدا دچار دردسرهای قانونی و شکایت‌های مربوط به عدم پرداخت خسارت نشوید. درست است که هر بیمه‌نامه‌ای، جزئیات و شرایط مخصوص به خودش را دارد اما ساختار و کلمات استفاده شده در این بیمه‌نامه‌ها با یکدیگر در بسیاری از موارد مشترک است. در ادامه به توضیح و بررسی مهم‌ترین کلماتی که در تمام بیمه‌نامه‌ها نوشته می‌شوند، می‌پردازیم.
بیمه‌نامه
بیمه نامه یک قرارداد حقوقی است که بین شرکت بیمه و فرد خواهان صدور بیمه‌نامه که بعدا بیمه‌گذار نامیده می‌شود، منعقد می‌گردد. در این قرارداد هر یک از طرفین وظایف و تعهدات‌شان را به صورت مکتوب درج می‌کنند و امضا می‌کنند تا جزئیات مهمی مانند توافق‌های صورت‌گرفته، سقف تعهدات و پوشش‌ها، مبلغ حق‌بیمه و نحوه‌ی پرداخت آن، استثنائات بیمه‌نامه و مدت زمان اعتبار آن مشخص شود. طبق بیمه‌نامه، مهم‌ترین وظیفه‌ی بیمه‌گذار پرداخت صحیح و به‌موقع حق‌بیمه و همچنین رعایت اصل حد اعلای حسن‌نیت است. از طرف دیگر شرکت بیمه هم موظف است که به تمام تعهداتش در زمان وقوع خسارت عمل کند و از بیمه‌گذار طبق شرایط بیمه‌نامه و با درنظر گرفتن سقف تعهدات حمایت کند.
موضوع بیمه
خطر یا موضوع بیمه به حادثه‌ای گفته می‌شود که اگر رخ بدهد، شرکت بیمه باید خسارت وارد شده را طبق جزئیات بیمه‌نامه جبران کند. مثلا در بیمه عمر شخص ثالث، موضوع بیمه عبارت است از آسیب جانی و مالی که به اشخاص ثالث وارد شده است. البته موضوع بیمه باید چند ویژگی مشخص داشته باشد تا قابل بیمه‌شدن باشد. ویژگی‌هایی مانند محتمل‌الوقوع بودن، عمدی نبودن، مشروع بودن و یا پراکنده بودن (مثلا یک شرکت بیمه اجازه ندارد به تنهایی تمام خانه‌های یک شهر را در برابر یک خطر مشخص بیمه کند) بخشی از ویژگی‌های یک خطر قابل بیمه‌شدن است.
بیمه‌گر
منظور از بیمه‌گر همان شرکت بیمه است که در قالب شخص حقوقی تعهد می‌دهد تا در قبال دریافت حق‌بیمه، از بیمه‌گذار در برابر خطرهای مشخص حمایت کند. تمام شرکت‌های بیمه زیرنظر بیمه مرکزی فعالیت می‌کنند و موظف به اجرای دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های این سازمان هستند. جبران خسارت‌های مالی و جانی وارده به افراد در حوادث مختلف وظیفه‌ی کلی یک شرکت بیمه است.
بیمه‌گذار
بیمه‌گذار طرف دوم قرارداد بیمه است و مهم‌ترین وظیفه‌ی او پرداخت دقیق و به‌موقع حق‌بیمه است. بیمه‌گذار شخصی حقیقی یا حقوقی‌ست که می‌تواند بیمه‌نامه را برای خود، خانواده، کارمندان، اموال و یا املاکش تهیه کند. همچنین در ماده ۵ قانون بیمه می‌خوانیم که «بیمه‌گذار ممکن است اصیل باشد یا به یکی از عناوین قانونی نمایندگی صاحب مال یا شخص ذی‌نفع را داشته یا مسئولیت حفظ آن را از طرف صاحب مال داشته باشد.» بنابراین نمی‌توانید مالی را که نسبت به آن هیچ مسئولیت یا وابستگی و ارتباطی ندارید، بیمه کنید (مثل بیمه کردن اتومبیل ناشناسی که در خیابان پارک شده باشد).
بیمه‌شده
بیمه‌شده و بیمه‌گذار دو تعریف متفاوت دارند که ممکن است به اشتباه به جای یکدیگر استفاده شوند. بیمه‌گذار همان خریدار بیمه‌نامه است که حق‌بیمه را می‌پردازد و بیمه‌نامه نیز به نام او صادر می‌شود. اما بیمه‌شده شخص یا مالی‌ست که تحت پوشش و حمایت شرکت بیمه قرار می‌گیرد. مثلا پدری ممکن است برای فرزند زیر هجده سال خود بیمه عمر و سرمایه‌گذاری بخرد. در این‌جا، پدر همان بیمه‌گذار است که اقدام به خرید بیمه کرده است و بیمه‌شده نیز فرزند اوست. با توجه به این تعریف، در بعضی از بیمه‌نامه‌ها ممکن است بیمه‌گذار و بیمه‌شده یک‌نفر باشند. مثلا همین پدر اگر بیمه‌ی عمر را برای خودش تهیه کند، همزمان بیمه‌گذار و بیمه‌شده خواهد بود.
حق بیمه
حق‌بیمه مبلغی‌ست که باید از طرف بیمه‌گذار به شرکت بیمه پرداخت شود. پرداخت دقیق و به‌موقع حق‌بیمه مهم‌ترین شرط پرداخت خسارت در زمان وقوع حادثه است. براساس شرایط و جزئیات بیمه‌نامه ممکن است پرداخت حق‌بیمه به صورت یک‌جا یا قسطی مشخص شده باشد. در بیمه‌های بلندمدت مانند عمر و سرمایه‌گذاری، بیمه‌گذار برای خنثی کردن اثر تورم می‌تواند درصدی را به مبلغ حق‌بیمه‌ی سالانه‌اش اضافه کند که در بیمه‌نامه حتما نوشته می‌شود.
فرانشیز
همان‌طور که می‌دانید شرکت بیمه تنها درصدی از خسارت یا غرامت را پرداخت می‌کند و برای مابقی آن تعهدی نخواهد داشت. پرداخت مابه‌التفاوت خسارت وارده برعهده بیمه‌گذار است. به سهم بیمه گذار در پرداخت خسارات فرانشیز گفته می‌شود. معمولا در بیمه‌های درمان پایه مانند بیمه تامین اجتماعی، سهم بیمه‌گذار در پرداخت خسارت زیاد است. به همین دلیل است که افراد سراغ خرید بیمه درمان تکمیلی می‌روند تا این سهم فرانشیز را با بیمه‌نامه‌ی دیگری پوشش دهند.
استثنائات بیمه
همان‌طور که از نامش مشخص است، استثنائات بیمه‌نامه همان حوادث و اتفاقاتی‌ست که در صورت وقوع، شرکت بیمه مسئولیتی برای جبران آن نخواهد داشت. از رایج‌ترین استثنائات بیمه‌نامه‌ها می‌توان به آشوب و جنگ و بلوا یا انفجارهای هسته‌ای اشاره کرد. گاهی اوقات نیز براساس شرایط خصوصی بیمه‌نامه ممکن است یک مورد خاص به استثنائات اضافه شود. مثلا در بیمه‌ی درمان تکمیلی اگر مشخص شود که بیمه‌شده از قبل از صدور بیمه‌نامه به بیماری خاصی مبتلاست، آن بیماری ممکن است در لیست استثنائات بیمه‌نامه قرار بگیرد و شرکت بیمه مسئولیت جبران هزینه‌های درمان آن بیماری خاص را نپذیرد.
مدت بیمه
روی بیمه‌نامه چند تاریخ مهم درج شده است که باید به آنها توجه کرد. اولین تاریخ، تاریخ صدور بیمه‌نامه است. دقت داشته باشید که تاریخ صدور لزوما با تاریخ شروع پوشش بیمه‌ای یکسان نیست. بازه‌ی زمانی بین شروع تا پایان تاریخ اعتبار بیمه‌نامه، مدت بیمه‌نامه نام دارد که در طول این بازه‌ی زمانی، شرکت بیمه در برابر پوشش‌های ارائه شده در بیمه‌نامه مسئول است. دقت داشته باشید که در بعضی از پوشش‌ها، ممکن است دوره انتظار در نظر گرفته شده باشد. مثلا پوشش زایمان طبیعی در بیمه‌نامه‌ی درمان ممکن است با دوره انتظار شش ماهه ارائه شود. بنابراین تا شش ماه بعد از شروع اعتبار بیمه‌نامه، نمی‌توانید از پوشش زایمان استفاده کنید.
بیمه گذار یا بیمه گذار؟ کدام درست است؟
حالا نوبت پاسخ دادن به سوال اصلی‌مان می‌رسد. بیمه‌گذار درست است یا بیمه‌گزار؟ برای پاسخ به این سوال، ابتدا باید با معنی «گزار» و «گذار» آشنا شویم.
- گزار از مصدر گزاردن و به معنای ادا کردن، انجام دادن و به‌جا آوردن است. نمازگزار یا شکرگزار از نمونه‌هایی‌ست که با مصدر گزاردن ساخته می‌شود چرا که در این‌جا منظور به‌جا آوردن فریضه‌ی نماز یا شکر کردن است.
- گذار از مصدر گذاشتن می‌آید که در فرهنگ دهخدا به معنای نهادن، قرار دادن، وضع کردن و برجای نهادن آورده شده است. مثلا در کلمه‌ی قانون‌گذار منظورمان کسی‌ست که قانون را وضع می‌کند، بنابراین آن را با گذار می‌نویسیم.
با در نظر گرفتن این تعریف به‌نظر می‌رسد که بیمه‌گزار املای صحیح‌تری برای این واژه باشد. اما از آن‌جایی که در متن قانون از املای «بیمه‌گذار» استفاده شده است، شرکت‌های بیمه نیز از همین املا در قراردادهایشان استفاده می‌کنند. در ماده ۱ قانون بیمه مصوب ۱۶ اردیبهشت این‌طور می‌خوانیم که «بیمه عقدی است که به موجب آن یک طرف تعهد می‌کند در ازای پرداخت وجه یا وجوهی از طرف دیگر در صورت وقوع یا بروز حادثه، خسارت وارده بر او را جبران کند یا وجه معینی بپردازد. متعهد را بیمه‌گر، طرف تعهد را بیمه‌گذار، وجهی را که بیمه‌گذار به بیمه‌گر می‌پردازد حق بیمه و آن‌چه را که بیمه می‌شود موضوع بیمه نامند.» بنابراین تا زمان اصلاح این واژه در قانون بیمه از کلمه‌ی بیمه‌گذار با همین املا استفاده می‌شود.
در مطلبی که خواندید با تعاریف مهم بیمه‌ای که هر فردی قبل از خرید بیمه باید آنها را بداند، آشنا شدید. همچنین در مورد املای بیمه‌گذار یا بیمه‌گزار صحبت کردیم تا املای صحیح آن را بدانیم. حالا که نسبت به تعاریف بیمه‌ای آگاهی بیشتری دارید، فراموش نکنید که برای خرید انواع بیمه‌نامه به صورت آنلاین بیمه‌شو کنار شماست تا در کمترین زمان ممکن بیمه‌نامه‌ی موردنظرتان صادر شود و به دست‌تان برسد.